Evaluating the relationship between circadian rhythms and metabolic disorders: Current clinical evidence in human studies
Mentzelou Maria, Sousana K. Papadopoulou, Dimitrios Papandreou, Maria Spanoudaki, Antonios Dakanalis, Georgios K. Vasios, Gavriela Voulgaridou, Eleni Pavlidou, Maria Mantzorou, and Constantinos Giaginis. 2023. "Evaluating the Relationship between Circadian Rhythms and Sleep, Metabolic and Cardiovascular Disorders: Current Clinical Evidence in Human Studies" Metabolites 13, no. 3: 370. https://doi.org/10.3390/metabo13030370
Circadian rhythms are generated by the circadian clock, a self-sustained internal timing system that exhibits 24-h rhythms in the body. Many metabolic, cellular, behavioral and physiological processes are regulated by the circadian clock in coordination with environmental cues. The present study is a comprehensive review of the currently existing evidence concerning the relationship between circadian rhythms and sleep, metabolic, and cardiovascular disorders. We thoroughly searched the online databases PubMed, Scopus, and Web of Science to find the existing clinical studies from the last twenty-three years (2000–2023). Circadian misalignment was found to be associated with an increase in the risk of metabolic disorders, cardiovascular diseases, and obesity, as well as inadequate sleep quality. In this review article, all the included studies had a strength protocol design and all of them were conducted on humans. However, the most common limitations of them were the small sample size and the short time of the intervention. In conclusion, managing the factors that disrupt the optimal function of central and peripheral clocks can help to reduce the risk of metabolic and cardiovascular diseases, improving also sleep quality. Future studies should further explore the underlying mechanisms of the interconnections between circadian clocks and sleep, metabolic, and cardiovascular disorders. This may provide new opportunities for advance chronotherapy approach.
Ο κιρδκάρδιος ρυθμός, που περιλαμβάνει έναν κεντρικό ρολόι στον εγκέφαλο και μια σειρά "ρολογιών" στους περιφερειακούς ιστούς σε όλο το σώμα, ρυθμίζεται από τόσο ενδογενείς (γενετικούς, φυσιολογικούς) όσο και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Η βιβλιογραφική ανασκόπιση ανέδειξε οτι:
- Οι ασθενείς με μικρότερη διάρκεια ύπνου (λιγότερο από έξι ώρες) είχαν αυξημένο κίνδυνο σοβαρών καρδιαγγειακών επεισοδίων σε σύγκριση με εκείνους με μεγαλύτερης διαρκειας ύπνο. Οι ασθενείς με αποφρακτική υπνική απνοία είχαν 12% μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων από τους ασθενείς με κανονικό ύπνο.
- Η νυχτερινή εργασία συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια. Συγκεκριμένα, οι εργαζόμενοι με νυχτερινές βάρδιες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων σε σύγκριση με εκείνους που εργάζονται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των διαταραχών του ύπνου, της αύξησης της αρτηριακής πίεσης και των αλλαγών στην ευαισθησία στην ινσουλίνη που συνδέονται με τη νυχτερινή εργασία.
- Επιπλέον, εξετάστηκαν τα αποτελέσματα του ενδογενούς κιρκάδιου ρυθμού και της διαταραχής μεταξύ των κιρκάρδιων ρυθμών στην ευαισθησία στην ινσουλίνη και τη λειτουργία των παγκρεατικών β-κυττάρων σε άνθρωπους που είναι διημερινά ενεργοί και σε και ανθρώπους που είναι εργαζόμενοι νυχτερινής βάρδιας. Ο κιρκάδιος ρυθμός μείωνε τόσο τη δυναμική όσο και τη στατική ανταπόκριση των β-κυττάρων, ενώ η διαταραχή στον κιρκάρδιο ρυθμό μείωνε την ευαισθησία στην ινσουλίνη χωρίς να επηρεάζει τη λειτουργία των παγκρεατικών β-κυττάρων. Αυτό σημαίνει ότι οι αλλαγές στον κιρκάδιο ρυθμό και η ασυνέπεια του ρυθμού μπορούν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ικανότητα του σώματος να ρυθμίζει την ποσότητα της γλυκόζης στο αίμα, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε διαβήτη και άλλες μεταβολικές διαταραχές.
- Ο κιρδκάρδιος ρυθμός, φαίνεται να επηρεάζει τόσο τη δυναμική όσο και τη στατική ανταπόκριση των β-κυττάρων. Αυτό σημαίνει ότι ο ρυθμός αυτός μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα των β-κυττάρων να ανταποκρίνονται σε αλλαγές στην ποσότητα της γλυκόζης στο αίμα, καθώς και τη σταθερότητα αυτής της ανταπόκρισης.
Από τη μελέτη προκύπτει ότι οι διαταραχές στον κιρδκάρδιο ρυθμό και η ασυνέπεια του ρυθμού μπορούν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ικανότητα του σώματος να ρυθμίζει την ποσότητα της γλυκόζης στο αίμα, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε διαβήτη και άλλες μεταβολικές διαταραχές. Επιπλέον, οι άνθρωποι που εργάζονται τη νύχτα ή έχουν διαταραγμένους ύπνους έχουν αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά προβλήματα.
Το άρθρο είναι ελεύθερο προς ανάγνωση στη σελίδα του επιστημονικού περιοδικού εδώ. Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στους συγγραφείς.
Mediterranean diet adherence is associated with better cognitive status and less depressive symptoms in a Greek elderly population
Mantzorou, M., Vadikolias, K., Pavlidou, E., Tryfonos, C., Vasios, G., Serdari, A. and Giaginis, C. (2020) 'Mediterranean diet adherence is associated with better cognitive status and less depressive symptoms in a Greek elderly population', Aging Clinical and Experimental Research, 1-8. https://doi.org/10.1007/s40520-020-01608-x
Η παρούσα μελέτη αφορά τη συσχέτιση μεταξύ της προσκόλλησης στη Μεσογειακή Διατροφή με την κατάθλιψη και την πτώση της γνωστικής λειτουργίας σε ηλικιωμένους από 7 πόλεις της Ελλάδας.
Η συσχέτιση της Μεσογειακής Διατροφής (ΜΔ) με την γνωστική και ψυχολογική κατάσταση αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο ερευνητικής ανάλυσης. Στην παρούσα μελέτη, αξιολογήθηκε η τήρηση της ΜΔ ενός πληθυσμού ηλικιωμένων στην Ελλάδα, και η πιθανή συσχέτισή της με τον βαθμό γνωστικής έκπτωσης και την ψυχολογική κατάσταση.
Χρησιμοποιήθηκαν τα ερωτηματολόγια Mini-Mental State Examination (MMSE), Geriatric Depression Scale (GDS) και Mediterranean diet score (MedDietScore) για να αξιολογηθεί ο αντίκτυπος της τήρησης της ΜΔ στις γνωστικές ικανότητες και την ψυχολογική κατάσταση των συμμετεχόντων. Στην μελέτη συμμετείχαν 2092 άνδρες και γυναίκες άνω των 65 ετών (μέση ηλικία 74,97 ± 8,41 έτη) από επτά διαφορετικές ελληνικές πόλεις.
Το 34,4% του πληθυσμού της μελέτης εμφάνισε πτώση στη γνωστική λειτουργία, ενώ το 32,3% των συμμετεχόντων είχαν καταθλιπτικά συμπτώματα. Περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες (52,1%) εμφάνισαν πολύ χαμηλή ή χαμηλή προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή. Η υψηλότερη προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή συνδέθηκε σημαντικά με τις καλύτερα σκορ για την καταθλιψη και την γνωστικη λειτουργία. Επιπλέον, η υψηλότερη προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή σχετίζεται σημαντικά με τη νεότερη ηλικία, το γυναικείο φύλο, το ανώτερο εκπαιδευτικό επίπεδο και τις καλύτερες ανθρωπομετρικές παραμέτρους. Η προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή συνδέθηκε ανεξάρτητα με τη γνωστική και ψυχολογική κατάσταση και το φύλο μετά από προσαρμογή για πιθανούς συγχυτικούς παράγοντες!
Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η υψηλότερη τήρηση της ΜΔ συνδέεται σημαντικά με τη βελτίωση της γνωστικής κατάστασης και τη μείωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Κατά συνέπεια, προτείνεται η ενίσχυση των πολιτικών δημόσιας υγείας για την προώθηση της ΜΔ, ως βασικής στρατηγικής για την αντιμετώπιση της γνωστικής εκπτώσεως και της κατάθλιψης στον ηλικιωμένο πληθυσμό.
Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας17-21 Σεπτεμβρίου 2018
1. Το γιαούρτι είναι μια εξαιρετική πηγή πρωτεϊνών, Ασβεστίου, προβιοτικών και άλλων θρεπτικών συστατικών, με την έρευνα να σχετίζει την κατανάλωση γιαουρτιού με ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία, όπως η μείωση του κινδύνου εμφάνισης Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου ΙΙ, και καλύτερο μεταβολικό προφίλ.
Υπάρχει πληθώρα γιαουρτιών στο εμπόριο, τα οποία διαφέρουν αρκετά στη σύσταση, και κυρίως στην περιεκτικότητά τους σε σάκχαρα. Και ενώ φυσικώς υπάρχοντα σάκχαρα βρίσκονται στο γιαούρτι, πολλές φορές προστίθεται επιπλέον, κυρίως σε επιδόρπια γιαουρτιού, γιαούρτια με γεύσεις και φρούτα, και σε παιδικά γιαούρτια!
Μια πρόσφατη Βρετανική μελέτη έδειξε οτι το Ελληνικό γιαούρτι (Greek yogurt) περιέχει τα λιγότερα σάκχαρα, σε σχέση με τα υπόλοιπα ήδη γιαουρτιών.
Για τη μελέτη έγινε ανάλυση και βιολογικών και παιδικών γιαουρτιών, τα οποία πολλές φορές θεωρούμε πιο υγιεινά. Η έρευνα όμως έδειξε ότι περιέχουν αρκετή ποσότητα σακχάρων.
Ας μην ξεχνάμε ότι το γεγονός ότι ένα προϊόν είναι βιολογικό ή διαφημίζεται για παιδιά δεν σημαίνει αυτόματα ότι είναι και πιο υγιεινό!!! Πρέπει να διαβάζουμε πάντα τις ετικέτες με τη διατροφική ανάλυση του εκάστοτε προϊόντος, έτσι ώστε να είμαστε σίγουροι ότι κάνουμε μια πιο υγιεινή επιλογή!
- Διαβάστε το επιστημονικό άρθρο εδώ:
- Διαβάστε το άρθρο μου σχετικά με τις ετικέτες τροφίμων εδώ:
Γνωρίζετε τι περιέχει το τρόφιμο που αγοράσατε;
2. Τα τρόφιμα-πηγές υδατανθράκων εδώ και δεκαετίες έχουν δαιμονοποιηθεί από τη «βιομηχανία της δίαιτας».
Συνεχώς ακούμε ότι δεν θα πρέπει να συνδυάζουμε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες στα γεύματά μας, ότι το ψωμί και τα μακαρόνια παχαίνουν και άλλους σχετικούς ισχυρισμούς. Παράλληλα, αρκετές ανορθόδοξες, μη επιστημονικά τεκμηριωμένες δίαιτες απώλειας βάρους όπως η κετογονική, η Άτκινς, η Dukan, η Paleo και άλλες είναι πολύ χαμηλές σε υδατάνθρακες, και εκεί φαινομενικά στηρίζουν το αποτέλεσμά τους.
Στην πραγματικότητα, όμως, οι υδατάνθρακες μας παχαίνουν;
3. Τις τελευταίες μέρες στα μέσα κοινωνικής δυκτίωσης παρατηρήθηκε αύξηση στις δημοσιεύσεις σχετικά με την σταφυλοθεραπεία ή αμπελοθεραπεία.
Η διαδικασία είναι απλή. Τα ατόμα καταναλώνουν μόνο σταφύλια για μια μέρα ή ακόμα χειρότερα ακόμη και για ένα μήνα!
Οι υποστηρικτές της πρακτικής αυτής υποστηρίζουν ότι έχει αρκετά οφέλη για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της αποτοξίνωσης, της θεραπείας από τον καρκίνο, την απώλεια βάρους, και άλλων.
Ισχύει κάτι από τα παραπάνω; Τι έχει να μας πει η έρευνα;
Συνοπτικά θα λέγαμε ότι η αμπελοθεραπεία-σταφυλοθεραπεία είναι άλλη μια παράδοξη και δυνητικά επικίνδυνη για την υγεία πρακτική, η οποία θα πρέπει να αποφεύγεται.
Δεν υπάρχει κάποιο τρόφιμο, του οποίου η αποκλειστική κατανάλωση θα μας δώσει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειαζόμαστε, ούτε θα μας επιφέρει την θεραπεία κάποιας νόσου.
Τα σταφύλια, όπως και πολλά άλλα φρούτα και λαχανικά, είναι θρεπτικά και περιέχουν πληθώρα αντιοξειδωτικών. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα μας προστατέψουν ή θα μας γιατρέψουν από ασθένειες αν για ένα μήνα ή μια μέρα τα καταναλώσουμε σε αποκλειστικότητα! Αντιθέτως, πρακτικές όπως η σταφυλοθεραπεία θα συμβάλλουν σε διατροφικές ελλείψεις και δυνητικά σε διατροφικές διαταραχές, με αρνητικό αντίκτυπο στην σωματική και ψυχική μας υγεία.
Η κατανάλωση πληθώρας τροφίμων και η προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή, όπως η Μεσογειακή Διατροφή, θα μας βοηθήσουν στην πρόληψη, αλλά την αντιμετώπιση χρόνιων ασθενειών, όπως δείχνουν και αρκετές επιστημονικές μελέτες.
Διαβάστε περισσότερα σχετικά με το τι ισχύει περί σταφυλοθεραπείας εδώ!
Οικονομική κρίση: η επίπτωση στην υγεία μας και ο ρόλος της διατροφής
H οικονομική κρίση των τελευταίων ετών έχει επιφέρει αρνητικές συνέπειες σε πολλούς τομείς της καθημερινότητάς μας, όπως και στην σωματική και ψυχική υγεία μας. Μια πρόσφατη έρευνα της διαΝΕΟσις σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Κοινωνικής Πολιτικής και Προληπτικής Ιατρικής, επιβεβαιώνει με στατιστικά αποτελέσματα αυτό το γεγονός.
Ένας στους 3 Έλληνες αξιολογεί την κατάσταση της υγείας του ως μέτρια και κακή, ενώ ο δείκτης Σωματικής Υγείας της Ποιότητας Ζωής που σχετίζεται με την Υγεία, μειώθηκε σημαντικά την περίοδο 2013-2015. Το ποσοστό των Ελλήνων με χρόνια νοσήματα επίσης αυξήθηκε κατά 24,2% από το 2009 ως το 2014.
Στο χρονικό διάστημα 2006-2011 παρατηρείται μια μείωση στην κατανάλωση δημητριακών, πατάτας, και ζάχαρης, σε αντίθεση με την κατανάλωση κρέατος, ψαριών, αυγών, οσπρίων, τυριού, ελαιολάδου και καφέ, που παραμένουν σταθερά, ενώ παρατηρείται απόκλιση από τη Μεσογειακή Διατροφή.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σταθερότητα στα ποσοστά παχυσαρκίας στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και παγκοσμίως. Όμως, επτά στους δέκα ενήλικες στην Ελλάδα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, με τους άνδρες να είναι πιο συχνά υπέρβαροι, και τις γυναίκες πιο συχνά παχύσαρκες, ενώ παράλληλα η φυσική δραστηριότητά τους μειώνεται.
Σχετικά με τα παιδιά, δυστυχώς η χώρα μας έχει την πρωτιά ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης, ενώ μια άλλη μελέτη έδειξε ότι τα νησιά του Β. Αιγαίου βρίσκονται στη δεύτερη θέση των υψηλότερων ποσοστών παιδικού υπέρβαρου και παχυσαρκίας, με το ποσοστό να αγγίζει το 34%, δηλαδή 1 στα 3 παιδιά στην περιφέρεια έχει υπερβάλλον σωματικό βάρος. Αναφορικά με τη φυσική δραστηριότητα των νέων, μόνο 1 στους 3 εφήβους έχει επαρκή φυσική δραστηριότητα, σύμφωνα με τις οδηγίες του Π.Ο.Υ., δηλαδή 1 ώρα άσκηση για 5 ημέρες την εβδομάδα, ενώ τα αγόρια γυμνάζονται περισσότερο από τα κορίτσια.
Η επιδείνωση της υγείας του ελληνικού πληθυσμού πρέπει να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σε όλους μας, ώστε να λάβουμε δράση και να προστατεύσουμε ή και να βελτιώσουμε την υγεία μας, αφενός με έλεγχο των δεικτών υγείας μας και αφετέρου με τη βελτίωση του τρόπου ζωής μας. Έτσι, όχι μόνο ζούμε καλύτερα, αλλά μειώνουμε και τις δαπάνες για την υγεία σε ατομικό και κρατικό επίπεδο.
Όσον αφορά τον τρόπο ζωής, η δραστήρια ζωή και υγιεινή διατροφή κατέχουν βαρυσήμαντο ρόλο!
Η άσκηση είναι καλό να γίνει συνήθεια για όλους μας, ενώ η μείωση των καθιστικών δραστηριοτήτων είναι εξίσου απαραίτητη. Μισή ώρα περπάτημα την ημέρα ή ακόμη και στο σπίτι παρακολουθώντας βίντεο με ασκήσεις, είναι ευεργετικές για την υγεία δραστηριότητες, ενώ η χρήση της σκάλας και όχι του ανελκυστήρα, το παρκάρισμα μακριά από τη δουλειά και οι δουλειές του σπιτιού ή της αυλής μπορούν να μας βοηθήσουν ιδιαίτερα.
Παράλληλα, η μείωση του χρόνου μπροστά από την οθόνη, ακόμη και για λίγα λεπτά, κάθε 1 με 2 ώρες στη δουλειά, και η μείωση του χρόνου παρακολούθησης τηλεόρασης, είναι εξίσου σημαντικά βήματα. Μάλιστα, για τα παιδιά προτείνεται 1 ώρα άθλησης την ημέρα και μείωση του χρόνου παρακολούθησης τηλεόρασης σε λιγότερο από 2 ώρες την ημέρα.
Η υγιεινή διατροφή, με ποικιλία τροφίμων, πληθώρα θρεπτικών συστατικών, μέτρο στην κατανάλωση πρόσθετων σακχάρων, αλατιού και κορεσμένων λιπαρών, μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά, βελτιώνοντας την υγεία μας, τονώνοντας το ανοσοποιητικό σύστημα, μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων και βελτιώνοντας την ευεξία μας.
Πληθώρα μελετών έχουν αναδείξει τη θετική επίδραση της Μεσογειακής Διατροφής στην υγεία, ενώ η τήρησή της είναι εφικτή ιδιαίτερα από κατοίκους νησιών! Προτιμείστε τα όσπρια, τα φασόλια, τα ψάρια και τα θαλασσινά, καταναλώστε 5 μερίδες εποχικών φρούτων και λαχανικών την ημέρα, χρησιμοποιείστε ελαιόλαδο, περιορίστε το κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας, το αλκοόλ σε 1 ποτήρι την ημέρα για τους άνδρες και τις γυναίκες, πιείτε 6-8 ποτήρια υγρών την ημέρα και αποφύγετε τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε λίπος, ζάχαρη και αλάτι.
Η υγεία μας είναι συνιστώσα πολλών παραγόντων, που πολλές φορές δεν μπορούμε να επέμβουμε, όπως οι κρατικές δαπάνες για την υγεία, όμως είναι στο χέρι μας, μέσω του τρόπου ζωής μας, να τη διαφυλάξουμε και να βελτιώσουμε τον τρόπο ζωής μας.