Διαβήτης Κύησης και Διατροφή
Ο διαβήτης κύησης αποτελεί έναν τύπο σακχαρώδους διαβήτη, που διαγιγνώσκεται στο δεύτερο ή το τρίτο τρίμηνο κύησης, σε άτομα που δεν είχαν διαβήτη προ εγκυμοσύνης. Μετά τον τοκετό, ο διαβήτης κύησης υποχωρεί, συνήθως. Παγκοσμίως, μια στις 6 γυναίκες θα διαγνωστούν με διαβήτη κύησης.
Παράγοντες κινδύνου εμφάνισης του διαβήτη κύησης είναι:
- Υπερβάλλον σωματικό βάρος
- Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη
- Προηγούμενη κύηση με βρέφος που ζύγισε πάνω από 4,5 κιλά
- Προηγούμενη κύηση με διαβήτη κύησης
- Ηλικία άνω των 40 ετών
- Εθνικότητα (καταγωγή από Μ. Ανατολή, Ν. Ασία, Αφρική, Αφρο-Καραϊβική)
- Γαστρικό by-pass ή άλλη επέμβαση απώλειας βάρους
Οι επιπτώσεις του διαβήτη κύησης είναι:
- Γέννηση μεγάλου νεογνού (μακροσωμία) που αυξάνει τον κίνδυνο δυσκολιών στον τοκετό, πρόκλησης τοκετού, ή καισαρικής τομής
- Πολυάμνιο (υπερβάλλον αμνιακό υγρό)
- Πρόωρος τοκετός
- Προεκλαμψία
- Υπογλυκαιμία ή ίκτερος του νεογνού μετά τη γέννηση
- Θνησιγένεια (σπάνια)
Παράλληλα, υπάρχουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία της μητέρας και του παιδιού.
Οι πρόσφατες συστάσεις του American Diabetes Association (2022) αναφέρουν οτι οι γυναίκες που επιθυμούν να μείνουν έγκυες και έχουν παράγοντες κινδύνου εμφάνισης διαβήτη κύησης θα πρέπει να ελεγχθούν για διαβήτη. Οι γυναίκες υψηλού κινδύνου για διαβήτη κύησης θα πρέπει να ελεγχθούν πριν την 15η εβδομάδα κύησης, ενώ όλες οι γυναίκες θα πρέπει να ελεγχθούν κατά την πρώτη επίσκεψη για τον έλεγχο της εγκυμοσύνης.
Μη φυσιολογικός μεταβολισμός της γλυκόζης ορίζεται όταν η γλυκόζη νηστείας είναι 110–125 mg/dL ή η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη 5,9–6,4%.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, στην 24-28η εβδομάδα θα πρέπει να γίνει έλεγχος για διάγνωση διαβήτη κύησης μέσω της δοκιμασίας ανοχής στη γλυκόζη. Γυναίκες με διαβήτη κύησης, θα πρέπει να ελεγχθούν ξανά στις 4-12 εβδομάδες μετά τον τοκετό, μέσω της δοκιμασίας ανοχής στη γλυκόζη, και να ελέγχονται ανά τριετία για εμφάνιση προδιαβήτη ή διαβήτη. Γυναίκες με ιστορικό διαβήτη κύησης που εμφανίζουν προδιαβήτη θα πρέπει να αναλάβουν δράση για την πρόληψη μετάπτωσης σε διαβήτη τύπου ΙΙ, με αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή και άσκηση) και μετφορμίνη.
Για την διάγνωση του διαβήτη κύησης γίνεται η δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη. Γι’ αυτή την ιδιαίτερα σημαντική εξέταση υπάρχει συγκεκριμένο πρωτόκολλο προετοιμασίας, η τήρηση του οποίου είναι απαραίτητη για να έχουμε σωστή διάγνωση ή αποκλεισμό του διαβήτη κύησης.
Τα αποτελέσματα της καμπύλης γλυκόζης επηρεάζονται από παράγοντες όπως την πρόσληψη υδατανθράκων και τη διάρκεια νηστείας που προηγείται της εξέτασης, την ώρα της ημέρας που διεξάγεται το τεστ (θα πρέπει να γίνει πρωί) και την πρόσληψη υδατανθράκων ή τη φυσική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της εξέτασης.
Τις τρεις ημέρες πριν από την δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη, η διατροφή θα πρέπει να περιέχει τουλάχιστον 150 γραμμάρια υδατανθράκων ημερησίως (ποσότητα ίση με 3 φρούτα και 3 φέτες ψωμί και 1 φλιτζάνι ζυμαρικά και 20 γρ παξιμάδι). Στην εγκυμοσύνη χρειάζονται το λιγότερο 175 γραμμάρια υδατανθράκων ημερησίως, επομένως δεν χρειάζεται να γίνουν ιδιαίτερες αλλαγές στη διατροφή κατά αυτές τις μέρες. Η έγκυος θα πρέπει να είναι νηστική για 8 ώρες, αλλά όχι πάνω από 14 ώρες πριν την δοκιμασία. Επίσης, θα πρέπει να μην καπνίσει και να μην καταναλώσει ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη.
Η δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη προγραμματίζεται το πρωί και διαρκεί 2 ώρες. Η εξέταση ξεκινά με μέτρηση σακχάρου νηστείας, και έπειτα το άτομο καταναλώνει ένα ρόφημα που περιέχει 75 γραμμάρια γλυκόζης. Τα επίπεδα γλυκόζης μετρώνται ξανά σε 1 και 2 ώρες.
Τα όρια γλυκόζης κατά την κύηση δεν θα πρέπει να ξεπερνούν:
- Γλυκόζη νηστείας: 95 mg/dl
- Γλυκόζη 1 ώρα μετά τη λήψη 75γρ γλυκόζης: 180 mg/dl
- Γλυκόζη 2 ώρες μετά τη λήψη 75γρ γλυκόζης: 153 mg/dl
Σε περίπτωση διάγνωσης διαβήτη κύησης, θα πρέπει τα επίπεδα γλυκόζης να ελέγχονται σε καθημερινή βάση (πρωί, πριν και μετά τα γεύματα), και να γίνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή και άσκηση). Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή και φυσική δραστηριότητα) είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της αντιμετώπισης του διαβήτη κύησης και απαραίτητες. Η διατροφή θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη και σε συνεργασία με διαιτολόγο-διατροφολόγο.
Οι στόχοι για τον γλυκαιμικό έλεγχο έχουν ως εξής:
- Πριν τα γεύματα: ≦95 mg/dl
- 1 ώρα μετά το γεύμα: ≦140 mg/dl
- 2 ώρες μετά το γεύμα: ≦120 mg/dl
Σε περίπτωση που δεν αρκούν αυτές οι αλλαγές, περνάμε σε αγωγή με ινσουλίνη.
Πιο αναλυτικά για τη διατροφή, πρέπει να είναι επαρκής σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά για την έγκυο και τη σωστή ανάπτυξη του εμβρύου. Οι οδηγίες για τη διατροφή της εγκύου με διαβήτη κύησης δεν διαφέρουν σε σχέση με τις οδηγίες για τα υγιή άτομα, καθώς συστήνεται μια πλήρη ισορροπημένη διατροφή, όπως η Μεσογειακή Διατροφή.
Αναφορικά με την ποιότητα της διατροφής, σημασία δίνεται στη σωστή κατανομή των υδατανθράκων μέσα στη μέρα, με κατάλληλους συνδυασμούς για την πιο ομαλή αύξηση του σακχάρου στο αίμα (συνδυάζονται πάντα με πηγές καλών λιπαρών ή/και πρωτεΐνης), στην προτίμηση σε τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες. Παράλληλα, εστιάζουμε στην ποιότητα των λιπαρών, με μειωμένη πρόσληψη κορεσμένων (πχ. βούτυρο, λάδι καρύδας, φοινικέλαιο, αλλαντικά, λίπη/πέτσα κρεάτων) και έμφαση στην πρόσληψη ακόρεστων λιπαρών (πχ. ψάρι, εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, αβοκάντο, ξηροί καρποί και σπόροι). Φυσικά, συνεχίζουν να ισχύουν οι συστάσεις για την συμπληρωματική αγωγή με φολικό οξύ, και βιταμίνη D, ενώ έμφαση δίνεται και στην επαρκή διαιτητική πρόσληψη και άλλων απαραίτητων θρεπτικών συστατικών, όπως ο Σίδηρος και το Ασβέστιο.
Πηγές:
- Mantzorou M, Papandreou D, Pavlidou E, Papadopoulou SK, Tolia M, Mentzelou M, Poutsidi A, Antasouras G, Vasios GK, Giaginis C. Maternal Gestational Diabetes Is Associated with High Risk of Childhood Overweight and Obesity: A Cross-Sectional Study in Pre-School Children Aged 2–5 Years. Medicina. 2023; 59(3):455. https://doi.org/10.3390/medicina59030455
- Saravanan, P.; Diabetes in Pregnancy Working Group; Maternal Medicine Clinical Study Group; Royal College of Obstetricians and Gynaecologists UK. Gestational diabetes: Opportunities for improving maternal and child health. Lancet Diabetes Endocrinol. 2020, 8, 793–800.
- American Diabetes Association Professional Practice Committee; 2. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes—2022. Diabetes Care 1 January 2022; 45 (Supplement_1): S17–S38. https://doi.org/10.2337/dc22-S002
- Nuha A. ElSayed, Grazia Aleppo, Vanita R. Aroda, Raveendhara R. Bannuru, Florence M. Brown, Dennis Bruemmer, Billy S. Collins, Marisa E. Hilliard, Diana Isaacs, Eric L. Johnson, Scott Kahan, Kamlesh Khunti, Jose Leon, Sarah K. Lyons, Mary Lou Perry, Priya Prahalad, Richard E. Pratley, Jane Jeffrie Seley, Robert C. Stanton, Robert A. Gabbay; on behalf of the American Diabetes Association, 15. Management of Diabetes in Pregnancy: Standards of Care in Diabetes—2023. Diabetes Care 1 January 2023; 46 (Supplement_1): S254–S266. https://doi.org/10.2337/dc23-S015
- McIntyre, H.D., Catalano, P., Zhang, C. et al. Gestational diabetes mellitus. Nat Rev Dis Primers 5, 47 (2019). https://doi.org/10.1038/s41572-019-0098-8
- Sheiner E. Gestational Diabetes Mellitus: Long-Term Consequences for the Mother and Child Grand Challenge: How to Move on Towards Secondary Prevention? Front Clin Diabetes Healthc. 2020 Nov 4;1:546256. doi: 10.3389/fcdhc.2020.546256. PMID: 36993989; PMCID: PMC10041873.
Τα διατροφικά νέα των εβδομάδων 15-26 Οκτωβρίου 2018
1. To EUFIC (European Food Information Council) με ένα επιστημονικώς εμπεριστατωμένο άρθρο μας ενημερώνει για τη διατροφή των ατόμων που αθλούνται τακτικά (σύμφωνα με τις γενικές οδηγίες).
Συνοπτικά συστήνει:
-Να λαμβάνουμε επαρκείς ποσότητες υδατανθράκων, λιαπρών και πρωτεϊνών, από πληθώρα τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων διαφορετικών φρούτων και λαχανικών
-Να τρώμε ένα γεύμα ή σνακ 1 με 4 ώρες πριν την προπόνηση
-Αθλητές που προπονούνται για πάνω από 90 λεπτά ενδέχεται να βοηθηθούν από υπερφόρτωση υδατανθράκων (carb loading) τις ημέρες πριν τον αγώνα
-Μετά την άθληση να τρώμε ένα γεύμα με υδατάνθρακες και πρωτεϊνες για την αναπλήρωση του μυϊκού γλυκογόνου και την ανάπλαση των μυών
-Να ενυδατωνόμαστε πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την άσκηση
2. 16 Οκτωβρίου 2018: Παγκόσμια Ημέρα Επισιτισμού
3. Παγκόσμια ημέρα διατροφής σήμερα και θα ήθελα να εστιάσω στη σημασία της υγιεινής διατροφής!
Τι σημαίνει “υγιεινή διατροφή”;
Μια απλή ερώτηση, με μια απλή σχετικά απάντηση, την οποία πλέον δύσκολα θα βρούμε. Η παραπληροφόρηση γύρω από τη διατροφή, δυστυχώς, είναι εκτενής, με διάφορους ψευδο-επιστήμονες να υποστηρίζουν ό,τι για να είμαστε υγιείς πρέπει να αφαιρέσουμε από τη διατροφή μας ολόκληρες ομάδες τροφίμων, όπως τα γαλακτοκομικά, ή συγκεκριμένα τρόφιμα και συστατικά, όπως τη γλουτένη. Στην πραγματικότητα, σε μια υγιεινή διατροφή δεν απαγορεύεται κανένα τρόφιμο, εκτός και αν υπάρχει ιατρικός λόγος. Για εμάς στην Ελλάδα, η Μεσογειακή Διατροφή είναι το κλασσικό μας πρότυπο υγιεινής διατροφής, ενώ είναι και το πρότυπο που συστήνεται παγκοσμίως. Έχουμε εύκολη πρόσβαση σε πληθώρα τοπικών, φρέσκων φρούτων και λαχανικών, οσπρίων, και ψαριού, ενώ παράγουμε τοπικό εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο.
Ας μην δαιμονοποιούμε τρόφιμα και ομάδες τροφίμων, καθώς δεν υπάρχουν υγιεινά και ανθυγιεινά τρόφιμα, αλλά βλέπουμε τη διατροφή ως σύνολο! Η υγιεινή διατροφή, και πάλι θα πρέπει να είναι στα μέτρα μας. Μπορεί δυο άτομα να ακολουθούν τη Μεσογειακή Διατροφή, τρώγοντας όμως διαφορετικά τρόφιμα, και έχοντας διαφορετικές συνήθειες!
Οι “αδύνατοι χρειάζεται να προσέχουν τη διατροφή τους;
Η υγιεινή διατροφή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την υγεία μας, και η προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή απαραίτητη για όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου και βάρους! Η παχυσαρκία παιδιών και ενηλίκων αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα δημόσιας υγείας της εποχής μας, με μεγάλο κόστος στην ψυχική και σωματική υγεία, και όχι μόνο. Παράλληλα, η ενασχόληση με την εικόνα του σώματός μας μας απασχολεί, ανεξαρτήτου Δείκτη Μάζας Σώματος. Πολλές φορές ακούμε άτομα με φυσιολογικό βάρος να προσέχουν τη διατροφή τους, ή αντίθετα ακούμε για άτομα με χαμηλό ή φυσιολογικό σωματικό βάρος να “τρώνε ό,τι θέλουν, χωρίς να παχαίνουν”. Τι γίνεται λοιπόν με τα άτομα με φυσιολογικό βάρος; Πρέπει να προσέχουν τη διατροφή τους;
Το σωματικό βάρος και ο Δείκτης Μάζας Σώματος είναι δύο από τις μετρήσεις που μας ενδιαφέρουν στην ανθρωπομετρία, όμως δεν είναι οι μοναδικές ή πιο σημαντικές. Το ποσοστό του λίπους στο σώμα είναι επίσης πολύ σημαντικό! Δηλαδή, μπορεί να έχουμε ένα άτομο με επιθυμητό σωματικό βάρος, που έχει αυξημένο σωματικό λίπος, και έτσι το άτομο εκίνο να βρίσκεται σε υψηλότερο κίνδυνο για παθήσεις όπως καρδιαγγειακά και διαβήτη, όπως ένα άτομο με Δείκτη Μάζας Σώματος που αντιστοιχεί στην κλίμακα της παχυσαρκίας!Μάλιστα, επιδημιολογικές μελέτες βρίσκουν ότι νορμοβαρείς ενήλικες εμφανίζουν αντίσταση στην ινσουλίνη, ενώ ακόμα και άτομα με οριακά φυσιολογικό Δείκτη Μάζας Σώματος και υπέρβαρα άτομα βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για μεταβολικό σύνδρομο.
Η διατροφή, λοιπόν, παίζει ρόλο στη σιλουέτα μας, αλλά κυρίως στην υγεία μας. Επομένως, είναι απαραίτητο για όλους μας, ανεξαρτήτως σωματικού βάρους να ακολουθούμε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, με σωστή διατροφή και τακτική άσκηση.
Η σωστή διατροφή είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της υγείας μας. Ανεξαρτήτου σωματικού βάρους είναι απαραίτητο να προσέχουμε τη διατροφή μας και να επιλέγουμε συνετά τι θα βάλουμε στην κουζίνα μας, επομένως και στο πιάτο μας!
Αν έχετε απορίες ή χρειάζεστε βοήθεια σχετικά με τη διατροφή σας, εμπιατευτείτε μόνο αδειούχους διαιτολόγους-διατροφολόγους!
4. Διάφορες παράδοξες δίαιτες διαφημίζονται ως αντι-φλεγμονώδεις δίαιτες τον τελευταίο καιρό.
Πολλές από αυτές απαγορεύουν ολόκληρες ομάδες τροφίμων, ή τρόφιμα όπως τα όσπρια και αρκετά φρούτα και λαχανικά, ή και τη σοκολάτα (το κακάο περιέχει πολλά αντιοξειδωτικά).
Μια μελέτη του 2014* ανέλυσε τρόφιμα και θρεπτικά συστατικά και βρήκε ότι τα θρεπτικά συστατικά με το μεγαλύτερο αντιοξειδωτικό σκορ είναι:
- Φλαβόνες (κόκκινα-μωβ λαχανικά, όπως μελιτζάνα και ντομάτα)
- Ισοφλαβόνες (σόγια)
- Β-καροτένιο (πορτοκαλί λαχανικά, όπως καρότο, κολοκύθα)
- Φλαβονόλες (μπρόκολο, κρεμμύδι, μήλα, μούρα)
- Ω-3 λιπαρά οξέα (λιπαρά ψαρια, λιναρόπορος, chia seeds, καρύδια)
- Βιταμίνη C (πορτοκάλι, ακτινίδιο, πιπεριά, φράουλα, ντομάτα)
Εκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι αυτά τα θρετπικά συστατικά τα βρίσκουμε στη λίστα των απαγορευμένων τροφίμων των παράδοξων διαιτών που διαφημίζουν ότι μειώνουν τη φλεγμονή στο σώμα (κετογονική, Paleo κ.α.)!!!
Αντιθέτως, η Μεσογειακή Διατροφή, το πιο καλα μελετημένο πρότυπο διατροφής, περιέχει πληθώρα θρεπτικών τροφίμων και τροφίμων με υψηλό αντιφλεγμονώδες σκορ, ενώ η προσκόλληση σε αυτό το διατροφικό πρότυπο σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων!
*Διαβάστε όλη τη μελέτη εδώ:
Designing and developing a literature-derived, population-based dietary inflammatory index.
5. 25 Οκτώβρη 2018: Παγκόσμια ημέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού
Πώς η διατροφή θα μας προστατέψει;
6. Με μεγάλη επιτυχία στέφθηκε η ομιλία με τίτλο “Καρκίνος και Διατροφή: Πρόληψη και αντιμετώπιση από το παιδί στον ενήλικα!”, η οποία πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 24 Οκτώβρη στο Επιμελητήριο Λέσβου.
Μαζί με τις συναδέλφους Χαρά Κουτρολού και Σταυρούλα Τσατραφίλη, παρουσίασαμε τη σημαντικότητα της διατροφής και της καλής κατάστασης θρέψης στην πρόληψη και την αντιμετώπιση του καρκίνου, καθώς αναφερθήκαμε και στην σημαντικότητα των υγιεινών διατροφικών συνηθειών από την παιδική ηλικία!
Σπιτικό παστέλι με 5 υλικά
Σπιτικό παστέλι με 5 υλικά
Άλλη μια πανεύκολη και θρεπτική συνταγή για όταν θες γλυκό σνακ!
Το παστέλι περιέχει μεταξυ αλλων, Ασβέστιο, ω-3 λιπαρά και φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικά, Φωσφορο και Μαγνήσιο, καθώς περιέχει και φυτικής προέλευσης πρωτεΐνη!
Για 12 μερίδες θα χρειαστείς:
- 100 γρ σουσάμι
- 50 γρ κολοκυθόσπορο
- 50 γρ ηλιοσπορο
- 3 γεμάτες κουταλιές σούπας μέλι
- 3 γεμάτες κουταλιές σούπας ταχίνι
- κουβερτούρα λιωμένη
Εκτέλεση:
1. Σε ένα μπολ αναμίξτε το σουσάμι, τον κολοκυθόσπορο και τον ηλιοσπορο
2. Αναμίξτε το μέλι με το ταχίνι και προσθέστε τα στο παραπάνω μίγμα
3. Απλώστε σε ένα ταψάκι με λαδόκολλα
4. Ψήστε σε προθερμασμένο φούρνο στους 160 βαθμούς στον αέρα για 20 λεπτά.
6. Αφήστε το παστέλι να κρυώσει και κόψτε σε κομμάτια.
6. Λιώστε την κουβερτούρα (10 γρ για καθε παστέλι) και ρίξτε πάνω από το κάθε παστέλι.
Καλή απόλαυση!
Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας 6 Ιανουαρίου-12 Φεβρουαρίου 2017
1. Ποιά είναι τα ελεύθερα σάκχαρα; https://www.facebook.com/therootedproject/photos/a.1272706409421382.1073...
2. Το σχολείο πρέπει να επικοινωνεί με τους γονείς για τη διατροφή των παιδιών τους; Η προσκόλληση σε ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο είναι ιδιαίτερα σημαντική. Με την παραπληροφόρηση (κυρίως από το ίντερνετ) γύρω από τη διατροφή καλό είναι όλοι οι γονείς να ενημερώνονται για την υγιεινή διατροφή, ποιές είναι οι κατάλληλες μερίδες για τα παιδιά τους, και τους τρόπους μαγειρέματος που είναι καλύτερο να επιλέγουν (πχ. προτίμηση σε ψημένα/βρασμένα τρόιφιμα, και όχι τηγανησμένα), καθώς και άλλα πολύ σημαντικά θέματα γύρω από την διατροφή των παιδιών. http://www.dailymail.co.uk/femail/article-4192400/Preschool-scolds-mothe...
3. Δείτε το ντοκυμαντέρ του Dr Giles Yeo για το clean eating.
Στο ντοκυμαντέρ αυτό μιλάει με τη food blogger Ella Mills (Deliciously Ella) που ήταν από τις πρώτες που πρωτοασχολήθαν με το clean eating, ενώ επισκέπτεται και ψευδοεπιστήμονες, όπως τον Robert Young. Ο τελευταίος έχει εξαπατήσει ακόμα και καρκινοπαθείς, υποβάλλοντάς τους στην αλκαλική διατροφή, με την υπόσχεση ότι έτσι θα γιατρευτούν φυσικά από τον καρκίνο! Η εξαπάτηση του κοινού σε θέματα διατροφής και υγείας είναι ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα. Πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί και να βέβαιοι ότι οι συμβουλές που λαμβάνουμε είναι από τους κατάλληλους επιστήμονες! Ας μην ξεχνάμε την παροιμία " όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι"! https://www.youtube.com/watch?v=aXzkWs6Cigo
4. Μια νέα έρευνα δείχνει ότι η μη προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή αυξάνει τον κίνδυνο για Διαταραχή Έλλειψης Προσοχής και Υπερκινητικόητα (ΔΕΠ-Υ)! http://www.medicalnewstoday.com/articles/315626.php
5. Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε ότι οι διατροφικές συμβουλές που λαμβάνουμε είναι έγκυρες; Πού θα απευθυνθούμε; http://www.huffingtonpost.co.uk/entry/clean-eating-backlash-how-to-find-...