Τι πρέπει να ξέρω για τα ω-3 λιπαρά οξέα;
Ω-3 λιπαρά οξέα: το απαραίτητο λίπος
Τα ω-3 λιπαρά οξέα είναι πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, και είναι απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για τον οργανισμό μας, καθώς ο οργανισμός μας δεν μπορεί από μόνος του να τα συνθέσει.
Τρία είναι τα κύρια απαραίτητα ω-3 λιπαρά οξέα, τα οποία ο οργανισμός χρειάζεται.
- Το α-λινολενικό οξύ (ALA) βρίσκεται σε μερικά φυτικά έλαια (πχ, σογιέλαιο, έλαιο λιναρόσπορου, λαδι κανόλα), τους ξηρούς καρπούς (ειδικά στα καρύδια), τους σπόρους (π.χ λιναρόσπορος, σπόροι chia), καθώς και σε φυλλώδη λαχανικά και τα φασόλια (κυριως σόγιας - emadame beans).
- Το εικοσαπεντανοικό (EPA) και το και το δοκοσαεξαενοικό οξύ (DHA) που βρίσκονται στα ψάρια (ειδικά τα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, η σαρδέλα, ο τόνος, ο ξιφίας, ο βακαλάος) και τα ιχθυέλαια. Ο οργανισμός έχει τη δυνατότητα να μετατρέπει το ALA σε EPA και DHA, οπότε ακόμη και αν κάποιος είναι χορτοφάγος ή vegan με διατροφή που περιλαμβάνει πηγές ALA, τότε είναι πιθανό να καλύπτει τις ανάγκες του σε ω-3 λιπαρά οξέα.
Τα ω-3 λιπαρά οξέα παίζουν σημαντικό ρόλο σε διάφορες λειτουργίες του σώματος, έχοντας θέση και λειτουργία στις μεμβράνες των κυττάρων, στην αναπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου, στον έλεγχο της πήξης του αίματος, στη φλεγμονή και στην ενδοθηλιακή λειτουργία. Λόγω της δράσης τους σε πολλές λειτουργίες του σώματος, συμπεριλαμβανομένου και του νευρικού συστήματος τα ω-3 λιπαρά φαίνεται να παίζουν ρόλο σε πληθώρα νόσων σε επίπεδο πρόληψης και αντιμετώπισης.
Τα οφέλη των ω-3 λιπαρών είναι πολλαπλά, με πιο γνωστή την προστασία από καρδιαγγειακές παθήσεις, αυξάνοντας την HDL “καλή” χοληστερόλη, μειώνοντας την αρτηριακή πίεση, ελέγχοντας τον καριακό ρυθμό, και τα επίπεδα τριγλυκεριδίων. Μάλιστα, 2 μερίδες λιπαρό ψάρι την εβδομάδα μειώνουν τον κίνδυνο για νόσο και θάνατο λόγω καρδιαγγειακών ασθενειών, ενώ ασθενείς με καρδιακή νόσο που καταναλώνουν ω-3 λιπαρά οξέα ωφελούνται από μείωση αρρυθμιών και μείωση του κινδύνου θανάτου. Η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής σπάνια κρίνεται απαραίτητη σε υγιή άτομα, ενώ θεωρείται ωφέλιμη για ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα.
Συγκεκριμένα, ο American Heart Association συστήνει την πρόσληψη μιας με δυο μεριδες ψαριού την εβδομάδα, ενώ για ασθενείς με εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσο συστήνει την πρόσληψη 1 γραμμαρίου ημερησίως EPA & DHA, κυρίως μέσω της διατροφής. Η συμπληρωματική αγωγή δεν συστήνεται για άτομα που δεν βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα, ενώ για άτομα με υψηλα επίπεδα τριγλυκεριδίων συστήνει αγωγή με 4 γραμμάρια ημερησίως EPA & DHA.
Έρευνες αποδίδουν στα ω-3 λιπαρά πιθανά οφέλη σε πληθώρα ασθενειών, από την οστεοπόρωση εως στον καρκίνο, την άνοια, την κατάθλιψη και την αγχώδη διαταραχή, την διαταραχή ελλειματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ), τις ημικρανίες, τη ρευματοειδής αρθρίτιδα και άλλες φλεγμονώδεις νόσους, όπως η νόσος Chron και η Ελκώδη Κολίτιδα, και άλλες αυτοάνοσες νόσους. Επίσης, οι ασθενείς με διαβήτη μπορούν να ωφεληθούν από την προστατευτική τους δράση κατά των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Επίσης, η πρόσληψη επαρκούς ποσότητας ω-3 λιπαρών οξέων είναι απαραίτητη και βαρυσήμαντη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ειδικά στο τρίτο τρίμηνο κύησης, οπόταν συσσωρεύονται τα ω-3 λιπαρά στον εγκέφαλο του εμβρύου, καθώς και κατά το θηλασμό και τους πρώτους 10 μήνες ζωής του βρέφους, για την ομαλή ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου. Η ποσότητα κατανάλωσης ψαριού που συστήνεται είναι 250-350 γρ εβδομαδιαίως για έγκυες και θηλάζουσες, ενώ συστήνεται η προσληψη 200–300 mg DHA ημερησίως για τις θηλάζουσες.
Πώς θα αύξήσουμε την πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων;
- Πέρα από συνταγές όπου το ψάρι αποτελεί το κύριο γεύμα, μπορεί να προστεθεί σε πίτες (ψαρόπιτα), σάντουιτς και σαλάτες (τονοσαλάτα, σαλάτα με σολομό κ.α.), ή να γίνει μπιφτέκι ή σπιτική (ψητή) ψαροκροκέτα. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο γεγονός ότι τα μεγάλα ψάρια έχουν υψηλά επίπεδα Υδραργύρου, επομένως, γυναίκες που σκοπεύουν να μείνουν έγκυες, εγκυμονούσες και θηλάσουζες, όπως και μικρά παιδιά πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση ξιφία και σκουμπρί, και να μην ξεπερνούν την κατανάλωση 170 γραμμαρίων τόνου την εβδομάδα.
- Οι ξηροί καρποί και οι σπόροι, πχ. καρύδια, chia seeds και αλεσμένο λιναρόσπορο αποτελούν ιδανική πηγή καλών λιπαρών, ω-3 λιπαρών και πρωτεϊνης και μπορούν να προστεθούν σε πολλές συνταγές. Μπορούν να καταναλωθούν μαζί με δημητριακά στο πρωινό, στη σαλάτα ή σε σνακ, ενώ ακόμη μπορούν να προστεθούν σε συνταγές για κέικ, και ψωμί ή στο χυλό βρώμης και σε σπιτικές μπάρες, καθώς και σε σπιτική granola ή μούσλι.
- Ο αλεσμένος λιναρόσπορος και τα chia μπορεί να αντικαταστήσoυν το αυγό σε vegan συνταγές, όταν αναμειχθούν με ζεστό νερό (1 κ.σ. λιναρόπορο & 3 κ.σ. ζεστό νερό ή 1 κ.σ. chia seeds & 2 1/2 κ.σ. ζεστό νερό, το οποίο αφήνουμε για 10-15 λεπτά να “δέσει”).
- Άλλες μη-ζωικές πηγές ω-3 λιπαρών οξέων αποτελούν τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, οι σταυρανθη και τα φασόλια. Επιλέξτε το μπρόκολο, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το σπανάκι και το κουνουπίδι ως σαλάτα, ενώ και τα φασόλια μπορούν εκτός από κυρίως γεύμα να αναμειχθούν και σε σαλάτες.
Τα οφέλη των ω-3 λιπαρών οξέων είναι ποικίλα, και εύκολα μπορούμε να βρούμε και να εντάξουμε στη διατροφή μας τρόφιμα-πηγές τους.
Πηγές
- Marine omega-3 supplementation and cardiovascular disease: an updated meta-analysis of 13 randomized controlled trials involving 127 477 participants.
- Seafood long-chain n-3 polyunsaturated fatty acids and cardiovascular disease: a science advisory from the American Heart Association.
- Omega-3 polyunsaturated fatty acid (fish oil) supplementation and the prevention of clinical cardiovascular disease: a science advisory from the American Heart Association.
- Omega-3 fatty acids for the management of hypertriglyceridemia: a science advisory from the American Heart Association
- U.S. Department of Health and Human Services, U.S. Department of Agriculture. 2015–2020 dietary guidelines for Americans
- Section on Breastfeeding. Breastfeeding and the use of human milk
- Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acids and Their Health Benefits
Cranberry as a Promising Natural Source of Potential Nutraceuticals with Anticancer Activity.
Mantzorou M, Zarros A, Theocharis S, Pavlidou E, Giaginis C Cranberry as a Promising Natural Source of Potential Nutraceuticals with Anticancer Activity. Anticancer Agents Med Chem. 2019 Jul 4.doi: 10.2174/1871520619666190704163301
Η παρούσα ανασκόπιση της βιβλιογραφίας αποσκοπεί στην διερεύνηση των αντικαρκινικών ιδιοτήτων των συστατικών των cranberry.
Οι τρέχουσες in vitro μελέτεςδείχνουν ότι τα cranberry και / ή τα συστατικά τους μπορεί να λειτουργούν ως χημειο-προληπτικοί παράγοντες, μειώνοντας τον κίνδυνο για καρκίνο αναστέλλοντας τις διαδικασίες οξείδωσης των κυττάρων και τις φλεγμονώδεις διαδικασίες, ενώ μπορούν επίσης να ασκήσουν χημειοθεραπευτικά αποτελέσματα αναστέλλοντας τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και την αγγειογένεση, την απόπτωση και την εξασθένηση της ικανότητας των καρκινικών κυττάρων για εισβολή και μετάσταση. Περιορισμένες in vivo μελέτες έχουν περαιτέρω τεκμηριώσει πιθανή αντικαρκινική δραστηριότητα. Τα cranberry μπορεί να θεωρηθoύν ως ένα συσσωμάτωμα ουσιών με πιθανή φαρμακολογική δράση.
Νευρογενής Ανορεξία: Κοινές παρεξηγήσεις για αυτή την πολύ σοβαρή νόσο ψυχικής υγείας
Η νευρογενής ανορεξία είναι μια διατροφική διαταραχή, γύρω από την οποία υπάρχουν πολλοί μύθοι και παρεξηγήσεις.
Πόσες φορές έχουμε ακούσει τον χαρακτηρισμό "είναι ανορεξικιά" για κοπέλες με χαμηλό βάρος, ή έχουμε ακούσει άτομα να λενε "να παθω ανορεξία για λιγο, να σταματήσω να τρώω για να χάσω βάρος"!
Κι όμως, αν μάθουμε τι σημαίνει πραγματικά ανορεξία, δεν θα θέλουμε να πάθουμε!
Η ανορεξία, παρα το όνομα της δεν είναι η έλλειψη όρεξης! Η ανορεξία δεν είναι μια μόδα ή τρόπος ζωής ή τρόπος διατροφής!
Η ανορεξία είναι βιο-ψυχο-κοινωνικη νοσος. Δηλαδή, βιολογικοι, ψυχολογικοι, και κοινωνικοί παραγοντες εμπλέκονται στην ανάπτυξη της!
Η ανορεξία είναι μια σοβαρότατη νοσος, με συγκεκριμένα διαγνωστικά κριτήρια, της οποίας η αντιμετώπιση είναι επιτακτική, και περιλαμβάνει μια ομάδα ειδικών (διαιτολογο, ψυχολόγο, ψυχίατρο, & παθολόγο).
Η ανορεξία έχει σοβαρές επιπτώσεις σε όλο σώμα, από το αναπαραγωγικό συστημα, έως το καρδιαγγειακο, το ενδοκρινικο, και το γαστρεντερικό, ενώ αποτελεί την ψυχική νόσο με τη μεγαλύτερη θνησιμότητα!
Αν και θεωρείτε γυναικεία υπόθεση, και άντρες πασχουν από ανορεξία, ενώ μπορεί να εμφανιαστεί και να διαγνωστεί σε όλες τις ηλιακές ομάδες!
Αν και το χαμηλό σωματικό βάρος είναι χαρακτηριστικό της νόσου, δεν σημαίνει ότι άτομα με φυσιολογικό βάρος δεν μπορεί να είναι ασθενείς ή δεν χρειάζονται περίθαλψη!
Ήπιατε το γάλα σας;
Το ασβέστιο είναι ένα από τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα μας. Απαντάται κυρίως στα οστά και στα δόντια, αλλά έχει σημαντική δράση σε όλο το σώμα, καθώς και στη λειτουργία των μυών και νεύρων!
Θα έχετε παρατηρήσει ότι στις αιματολογικές εξετάσεις μετράμε το ασβέστιο, χωρίς όμως αυτό να είναι ενδεικτικό της ποσότητας ασβεστίου στο σώμα μας, καθώς η συγκέντρωσή του στο αίμα ρυθμίζεται πολύ καλά, και δεν ξεφεύγει των ορίων, υπό φυσιολογικές συνθήκες! Η περίσσεια ασβεστίου αποθηκεύεται στα οστά, ενώ σε έλλειψη ασβεστίου αυτό παρέχεται στο σώμα από τα οστά, οδηγώντας σε οστεοπενία και οστεοπόρωση μετά από χρόνια διατροφική έλλειψη.
Παίρνουμε αρκετό ασβέστιο από τη διατροφή μας;
Η πρόσληψη ασβεστίου είναι ιδιαίτερα σημαντική στην παιδική και εφηβική ηλικία, όπου αναπτύσσονται ταχέως τα οστά. Μελέτες υποδεικνύουν ανεπαρκή πρόσληψη ασβεστίου στην Ευρώπη και την Αμερική σε ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού.
Από πού λαμβάνουμε το ασβέστιο;
Οι κυριότερες πηγές ασβεστίου είναι τα γαλακτοκομικά, δηλαδή το γάλα, το γιαούρτι και τα τυριά (ειδικά τα κίτρινα τυριά), και τα ψάρια που τρώγονται με το κόκκαλο. Επιπλέον πηγές ασβεστίου είναι τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (πχ. λαχανίδα, σπανάκι), τα αμύγδαλα και τα εμπλουτισμένα με ασβέστιο τρόφιμα. Δεν υπάρχει λόγος συμπληρωματικής αγωγής με ασβέστιο, εκτός και αν υπάρχει έλλειψη ασβεστίου!
Πόσο ασβέστιο χρειάζομαι;
Ανάλογα με την ηλικία οι απαιτήσεις σε ασβέστιο αλλάζουν.
Ποιοί βρίσκονται σε κίνδυνο έλλειψης ασβεστίου;
Σε κίνδυνο βρίσκονται γυναίκες σε εμμηνόπαυση, γυναίκες σε αμμηνόρροια (νευρική ανορεξία, αθλήτριες), vegeterians και vegans, άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη και άτομα με αλλεργία στα γαλακτοκομικά. Άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη μπορούν να αναζητήσουν γάλα χωρίς λακτόζη!
Πώς θα βάλουμε το ασβέστιο στη μέρα μας;
- Γαλακτοκομικά: Το γάλα (240 mg/ 200 ml) και το γιαούρτι (200 mg/120 γρ) μπορούν να καταναλωθούν στο πρωινό μαζί με δημητριακά, ή μπορούμε να φτιάξουμε τοστ με 2 φέτες τυρί (περίπου 220mg/ 30 γρ). Τα τυριά (περίπου 220mg/ 30 γρ) συνοδεύουν τα λαδερά, τα ζυμαρικά, και τις ομελέτες. Το βράδυ μπορούμε να φάμε σαλάτα με τυρί (πχ. ντάκος με ντομάτα και τυρί φέτα ή σαλάτα με τυρί και κριτσίνια)
- Για άτομα που δεν καταναλώνουν γαλακτοκομικά, τα υποκατάστατα γάλακτος (ροφήματα αμυγδάλου, σόγιας, κ.α.) είναι εμπλουτισμένα με ασβέστιο, επομένως αποτελούν πηγή ασβεστίου!
Καλό είναι να μη συνδυάζουμε το τυρί με κρέας, ψάρι κοτόπουλο και όσπρια, γιατί το ασβέστιο δυσχεραίνει την απορρόφηση του Σιδήρου.
- Τα μικρά ψάρια, όπως οι σαρδέλες τρώγονται με το κόκκαλο, οπότε λαμβάνουμε από εκεί το ασβέστιο!
- Σαν σαλάτα μπορούμε να προτιμήσουμε το μπρόκολο, τη λαχανίδα και το σπανάκι.
- Από ξηρούς καρπούς τα αμύγδαλα και το αμυγδαλοβούτυρο, οι ηλιόσποροι και οι κολοκυθόσποροι, το σουσάμι και το ταχίνι περιέχουν καλές ποσότητες ασβεστίου.
Μια πλήρης διατροφή, όπως η Μεσογειακή Διατροφή, μας παρέχει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, και φυσικά Ασβέστιο. Τα γαλακτοκομικά και τα εμπλουτισμένα υποκατάστατά τους είναι η καλύτερη πηγή, αλλά ας μη ξεχνάμε και τα μικρά ψάρια, κάποια λαχανικά και τους ξηρούς καρπούς! Όλα αυτά τα τρόφιμα είναι εύκολα προσβάσιμα, θρεπτικά και γευστικά!