Ο ρόλος των ελεύθερων σακχάρων στη διατροφή μας
O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει τη μείωση της ημερήσιας κατανάλωσης ελεύθερων σακχάρων από το 10% που προτεινόταν έως τώρα στο 5% των συνολικών θερμίδων, που μεταφράζεται σε περίπου 7 κ.γ. ελεύθερων σακχάρων την ημέρα ή για παράδειγμα 7 κ.γ. ζάχαρη ή μέλι ή σιρόπι ή 1 κουτάκι αναψυκτικού.
Έτσι, τον τελευταίο καιρό όλο και συχνότερα ακούμε συμβουλές για μείωση ή πλήρη αποφυγή της ζάχαρης από τη διατροφή μας, πόσο κακό κάνει η ζάχαρη στην υγεία μας, βιβλία συνταγών χωρίς ζάχαρη γίνονται bestsellers, ενώ ακόμη μια δίαιτα που ακολουθούν διάσημοι απαγορεύει εντελώς τη ζάχαρη από τη διατροφή.
Αυτό που φαίνεται να προκαλεί σύγχυση είναι οι όροι και η χρήση των όρων ζάχαρη και ελεύθερα σάκχαρα.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα της σύγχυσης που προκαλείται από τη χρήση των παραπάνω όρων είναι η έκδοση συνταγών «χωρίς ζάχαρη», όπου η ζάχαρη (λευκή ή μαύρη) αντικαθίσταται με σιρόπια, άλλα θερμιδικά και μη θερμιδικά γλυκαντικά ή φρουκτόζη, καθώς και η νέα δίαιτα που απαγορεύει κάθε τρόφιμο με ζάχαρη, ακόμη και το γάλα και τα φρούτα, με αρνητικές για την υγεία επιπτώσεις.
Επομένως, πρέπει να ξεχωρίσουμε τη ζάχαρη και τα ελεύθερα σάκχαρα από αυτά που φυσικά υπάρχουν στα τρόφιμα, ώστε να κάνουμε πιο υγιεινές επιλογές. Ως ελεύθερα σάκχαρα (free sugars) ορίζουμε τους μονο- και δισακχαρίτες που προστίθενται στα τρόφιμα κατά την παρασκευή ή επεξεργασία τους, καθώς και τα σάκχαρα που βρίσκονται στους χυμούς και το μέλι.
Πολλές φορές, όμως, η λέξη ζάχαρη (ή sugar) χρησιμοποιείται για όλα τα σάκχαρα, είτε βρίσκονται φυσιολογικά στα τρόφιμα, όπως τα φρούτα, τα λαχανικά και το γάλα, είτε τις γλυκαντικές ουσίες που χρησιμοποιούμε για την παρασκευή ή προσθέτουμε σε τρόφιμα, όπως η ζάχαρη (λευκή ή μαύρη), το μέλι, η φρουκτόζη, το σιρόπι αγαύης ή σφενδάμου και άλλα, μπερδεύοντας έτσι τους καταναλωτές.
Ενώ στη φύση τα σάκχαρα βρίσκονται στα τρόφιμα μαζί με φυτικές ίνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, στα επεξεργασμένα τρόφιμα τα ελεύθερα σάκχαρα δεν περιέχουν τις ευεργετικές αυτές ουσίες. Μάλιστα, τα ελεύθερα σάκχαρα έχουν ενοχοποιηθεί ως κύρια αιτία για τη φθορά των δοντιών, η αυξημένη κατανάλωσή τους συμβάλλει στην αύξηση του σωματικού βάρους, ειδικά όταν πρόκειται για ποτά με πρόσθετα σάκχαρα.
Ιδιαίτερα σε άτομα με υπερβάλλον σωματικό βάρος, που διάγουν μια καθιστική ζωή, η υπερκατανάλωση ελεύθερων σακχάρων μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων, σακχαρώδους διαβήτη και άλλων παθήσεων.
Πολλά είναι τα τρόφιμα που περιέχουν ελεύθερα σάκχαρα, όπως η κέτσαπ και η μουστάρδα, το ψωμί και τα γιαούρτια με γεύσεις. Τα ενεργειακά ποτά, τα ροφήματα, τα φρουτοποτά και τα αναψυκτικά μπορεί να περιέχουν μέχρι και 18 κουταλιές του γλυκού πρόσθετα σάκχαρα, ενώ πρόσφατα η ομάδα «Action on Sugar» βρήκε ότι σε μεγάλες αλυσίδες που πωλούν καφέ και ροφήματα ένα ρόφημα μπορεί να έχει ως και 25 κουταλάκια του γλυκού σάκχαρα!
Τι πρέπει να κάνουμε, λοιπόν; Η σταδιακή μείωση των ελεύθερων σακχάρων από τη διατροφή μας είναι ιδιαίτερα ευεργετική και εφαρμόσιμη! Μπορείτε σιγά-σιγά να μειώσετε τη ζάχαρη στα ροφήματά σας, ενώ να διαλέγετε αναψυκτικά και χυμούς χωρίς πρόσθετα σάκχαρα. Τα ροφήματα καφέ, σοκολάτας ή γάλακτος στην πλειοψηφία τους έχουν αρκετή πρόσθετη ζάχαρη. Μπορείτε να σταδιακά να μειώσετε τη συχνότητα και ποσότητα κατανάλωσής τους και να ζητήστε λιγότερο ή καθόλου σιρόπι. Μάλιστα, μπορείτε να αντικαταστήσετε τον καφέ σας με αρωματικό που δε χρειάζεται ζάχαρη.
Σταδιακά μειώστε τη συχνότητα κατανάλωσης έτοιμων γλυκών και σνακ. Μπορείτε μόνοι σας να φτιάξετε γλυκά και εδέσματα με λιγότερη ζάχαρη ή σιρόπι. Στη μαγειρική προτιμήστε να δώσετε γλυκιά γεύση με κανέλα, μπαχαρικά, μπανάνα ή χουρμάδες και άλλα φρούτα.
Εδικά για τα παιδιά να προτιμάτε το νερό και το γάλα, και ολόκληρα τα φρούτα από χυμούς, αναψυκτικά και ροφήματα γάλακτος.
Λόγω της πιο γλυκιάς γεύσης των τροφίμων με πρόσθετη ζάχαρη, η οποία γενετικά μας είναι πιο θελκτική, δείχνουμε μεγάλη προτίμηση σε αυτά, όμως εύκολα μας προσδίδουν σε μια μερίδα την ημερήσια ποσότητα ελεύθερων σακχάρων που μας αναλογεί!
Η μείωση των ελεύθερων σακχάρων είναι πιο εύκολη απ’ ό,τι ακούγεται, ειδικά στη χώρα μας που φημίζεται για τη Μεσογειακή Διατροφή και έχουμε εύκολη πρόσβαση σε φρέσκα φρούτα και τοπικά γλυκίσματα, που μπορούμε να φτιάξουμε στο σπίτι πιο υγιεινά!
Baked oatmeal με μήλο
Το "baked oatmeal" (ψητό porridge), κάτι μεταξύ χυλού βρώμης & κεικ αποτελεί ιδανική συνταγή για προετοιμασια πρωινού απο το πρηγουμενο βραδυ, καθώς μπορεί να ετοιμαστεί, να ψηθεί και να διατηρηθεί στο ψυγείο ή στην κατάψυξη.
Η προσθήκη του μήλου στη συνταγή αυξάνει τον όγκο της μερίδας, και αποτελεί ωραία ιδέα για αύξηση της πρόσληψης φρούτων μέσα στη μέρα.
Τι θα χρειαστείτε:
- 1 1/2 φλ. βρώμη (προτιμήστε rolled oats, δηλαδή τη βρώμη που είναι ολόκληρη, όπως αυτή που έχουν τα μούσλι)
- 3/4 φλ. γάλα ή φυτικό ρόφημα
- 2 αυγά
- κανέλα
- 1/2 φλ σταφίδες
- 1 μήλο κομμένο σε κυβάκια
- 1-2 κ.σ. ταχίνι ή φυστικοβούτυρο (προεραιτικά)
- 1 κ.σ. μέλι
- 1 κ.γ. baking powder
Ενδιαφέρεστε να βελτιώστε τη διατροφή σας; Κλείστε το δια ζώσης ή εξ' αποστάσεως ραντεβού σας εδώ!
Εκτέλεση:
- Ανακατέψτε τη βρώμη, το baking powder, την κανέλα, και τις σταφίδες σε ένα πυρίμαχο σκεύος.
- Σε άλλο μπολ ανακατέψτε τα υπόλοιπα υλικά και αναμείξτε τα με τα υπόλοιπα υλικά στο πυρίμαχο σκεύος.
- Προσθέστε το μήλο & ανακατέψτε το καλά στο μίγμα
- Αφήστε το μίγμα 10 λεπτά στον πάγκο της κουζίνας.
- Ψήστε σε προθερμασμένο φούρνο στους 180 βαθμους για 30 λεπτά.
Καλή απόλαυση!
Τι να προτιμήσουμε για ένα θρεπτικό σνακ;
Τι να προτιμήσουμε για ένα θρεπτικό σνακ;
- Αποξηραμένα φρούτα (με ή χωρίς ξηρούς καρπούς)
- Φρουτοσαλάτα
-Μήλο κομμένο σε πολύ λεπτές φέτες, ψημμένο στο φούρνο με κανέλλα
- Μήλο κομμένο σε φέτες με φυστικοβούτυρο ή ταχίνι με μέλι
- Γιαούρτι με φρεσκοκομμένα ή παγωμένα φρούτα
- Σπιτικά popcorn αρωματισμένα με μπαχαρικά
- Ψημμένα ρεβύθια με μπαχαρικά (ψήστε στο φούρνο βρασμένα ρεβύθια, πασπαλισμένα με μπαχαρικά, πάνω σε μια λαδόκολλα)
- Μίνι ομελέτα με λαχανικά ψημμένη σε ταψάκι για cupcakes
- Ψωμί με αβοκάντο και ντομάτα
- Λαχανικά κομμένα σε λωρίδες με χούμους
- Λαχανικά κομμένα σε λωρίδες με τυρί
Το τέλειο πρωινό με χυλό βρώμης
Χυλός βρώμης ή oat porridge αγγλιστί είναι ένα εύκολο πιάτο που σερβίρεται κυρίως για πρωινό. Είναι χορταστικό χάρη στις φυτικές ίνες, ενώ παρέχει Μαγγάνιο, Χαλκό και Σίδηρο. Η βρώμη είναι από τα λίγα τρόφιμα με ισχυρισμό υγείας (health claim), για τη μείωση της χοληστερόλης, χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά της στις φυτικές ίνες β-γλυκάνες.
Με αφορμή την πρόσφατη ωδή στο πιάτο αυτό από επιστήμονες θα ήθελα να σας παρουσιάσω το αγαπημένο μου πρωινό και βραδινό. Το έχω απολαύσει ακόμη και για μεσημεριανό σε μια πιο αλμυρή συνταγή με πράσο και κοτόπουλο!
Η αρχική μου επαφή με το porridge ήταν πριν πολλά χρόνια που ο μπαμπάς μου παρουσίασε τη βρώμη σαν καλύτερη επιλογή, σε σχέση με τα κλασσικά δημητριακά που έτρωγα (είναι στην πραγματικότητα η βέλτιστη επιλογή από τα δημητριακά). Προφανώς, δεν με εντυπωσίασε, μέχρι που δοκίμασα το porridge ως μεταπτυχιακή φοιτήτρια, τυχαία, επειδή τα είδα στο σούπερμαρκετ και μου άρεσε ο τρόπος παρουσίασης του χυλού βρώμης στη συσκευασία. Από τότε είναι το αγαπημένο μου πιάτο για πρωινό και βραδινό.
Πέρα από τα πολλά οφέλη υγείας που μας προσφέρει το πιάτο αυτό, μπορούμε να φτιάξουμε αμέτρητες παραλλαγές και να μην το βαρεθούμε!
Ας δούμε τη βασική συνταγή για κάθε μερίδα:
- 30 γρ βρώμη
- 170 ml γάλα 1,5% ( Εμένα μου αρέσει πολύ και με γάλα αμυγδάλου, χωρίς ζάχαρη- unsweetened. Άλλοι προτιμούν να το φτιάχνουν με νερό, ενώ μπορεί να γίνει και με σοκολατένιο φυτικό ρόφημα!!!)
Ανακατεύουμε τα 2 υλικά μας σε ένα κατσαρολάκι σε μέτρια φωτιά για 5-6 λεπτά, μέχρι να γίνει κρεμώδες. Αν θέλουμε να γίνει πιο "νερουλό" βάζουμε απλά λίγο επιπλέον γάλα. Για πιο γρήγορα μπορούμε να το βάλουμε για 2 λεπτά στο φούρνο μικροκυμμάτων.
Και έτοιμος ο χυλός μας! Τώρα αρχίζει η μαγεία... Τι μπορούμε να βάλουμε από πάνω;
- Μπανάνα, κανέλλα και 1κ.σ. ταχίνι ή φυστικοβούτυρο
- Μπανάνα, κανέλλα και αμύγδαλα (ολόκληρα ή φιλέ)
- 1 κ.σ. μαρμελάδα με 1 κ.σ. σταγόνες μαύρης σοκολάτας
- Σταφίδες και καρύδια
- Μήλο (τριμμένο ή σε κομμάτια) και κανέλλα
- Ανάμεικτοι σπόροι (πχ. ηλιόσποροι, λιναρόσπορος) με σταφίδες, goji berries και ξηρούς καρπούς (αμύγδαλα, καρύδια)
- 1 μερίδα γλυκό του κουταλιού βύσσινο
- 1 αυγό ποσέ και σπανάκι
Οι συνδυασμοί είναι αμέτρητοι, με γλυκιά και αλμυρή γεύση, ανάλογα τι μας αρέσει!!!
Καλή απόλαυση!
Μπορείτε ακόμη να δοκιμάσετε και το ψητό porridge ή αλλιώς baked oatmeal! Βρείτε τη συνταγή εδώ.
Διαβάστε το άρθρο μου πάνω στη βρώμη εδώ!
Δείτε εδώ τον αγαπημένο Jamie Oliver να κάνει porridge και διαβάστε εδώ τις συνταγές του! Το παρακάνει κάπως με το μέλι, τη μαρμελάδα και τη ζάχαρη, αλλά εμείς μπορούμε να τα μετριάσουμε!