Ανορθόδοξες δίαιτες: Η πανάκεια (Μέρος Στ΄)
H διασφάλιση της υγείας μας είναι σημαντική για την ευεξία και την ποιότητα ζωής μας. Η έρευνα έχει επανειλημμένως αναδείξει τη μεσογειακή διατροφή ως ένα από τα πιο υγιεινά πρότυπα διατροφής που βοηθούν στην πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων, διαφόρων τύπων καρκίνου, της άνοιας και άλλων χρόνιων ασθενειών.
Τι θα κάνατε όμως αν κάποιος σας υποσχόταν ότι, ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο διατροφικό πρωτόκολλο για έναν χρόνο, θα μπορούσατε να γιατρευτείτε απ’ όλες τις ασθένειες; Η δίαιτα GAPS («Gut And Psychology Syndrome Nutritional Protocol») είναι μια δίαιτα που υπόσχεται ακριβώς αυτό και ήρθε στο φως της δημοσιότητας σχετικά πρόσφατα από food bloggers (άτομα που προτείνουν συνταγές στο διαδίκτυο).
Βασιζόμενη στη θεωρία ότι όλες οι ασθένειες ξεκινούν από το γαστρεντερικό σύστημα, η δίαιτα υπόσχεται να το επαναφέρει σε τάξη και ως αποτέλεσμα τα όργανα του σώματος και ο εγκέφαλος να λειτουργήσουν σωστά. Με παρερμηνεία των επιστημονικών δεδομένων, ισχυρισμών που δεν συμβαδίζουν με τη φυσιολογία του οργανισμού και τα επιστημονικά ευρήματα και έρχονται σε αντίθεση με επίσημες συστάσεις, η δίαιτα βασίζεται μόνο στις πεποιθήσεις της δημιουργού της δίαιτας, ενώ το πρόγραμμα και τα προϊόντα που προτείνονται υποτίθεται ότι βοηθούν στην αντιμετώπιση ασθενειών, όπως γαστρεντερικών παθήσεων, αλλά και της ψύχωσης, του αυτισμού, της δυσλεξίας, της κατάθλιψης και της σχιζοφρένειας!
Αυτό το πρόγραμμα διατροφής είναι εμπνευσμένο από μια δίαιτα που είχε δημιουργηθεί το 1900 με σκοπό την αντιμετώπιση της κοιλιοκάκης. Η αυτοαποκαλούμενη «Dr» NatashaCampbell-McBride αναδιαμόρφωσε τη δίαιτα αυτήν για τη θεραπεία όλων των ασθενειών, ενώ διδάσκει τη μέθοδό της σε επαγγελματίες υγείας ανά τον κόσμο! Η δημιουργός της δίαιτας ισχυρίζεται ότι σπούδασε ιατρική στη Ρωσία και έκανε μεταπτυχιακό στην Ανθρώπινη Διατροφή στην Αγγλία. Αν και χρησιμοποιεί τον τίτλο του ιατρού, δεν έχει άδεια ασκήσεως της ιατρικής, ούτε είναι εγγεγραμμένη διατροφολόγος στο Ην. Βασίλειο. Επίσης, δεν έχει διεξάγει καμία έρευνα, δεν είναι συγγραφέας κάποιου επιστημονικού άρθρου, ενώ δεν έχει διεξαχθεί κάποια μελέτη πάνω σε αυτό το πρόγραμμα διατροφής, ενδεχομένως λόγω της αβασιμότητας των ισχυρισμών.
Το πρόγραμμα έχει επτά στάδια, που διαρκούν έναν χρόνο, αλλά συστήνεται η διατήρηση του τελευταίου σταδίου για πάντα. Η διατροφή είναι ιδιαίτερα αυστηρή, χαμηλή σε υδατάνθρακες και ενέργεια, αποκλείει χωρίς ιατρικό λόγο και επιστημονική βάση αρκετές ομάδες τροφίμων και μπορεί να οδηγήσει γρήγορα σε απώλεια βάρους και υποσιτισμό και αφυδάτωση στην περίπτωση διάρροιας, ενώ στην περίπτωση της υπερδοσολογίας μουρουνέλαιου που προτείνει υπάρχει κίνδυνος υπερβιταμίνωσης με βιταμίνη Α.
Η GAPS δεν έχει καμία επιστημονική βάση, παρά μόνο τη θεωρία της δημιουργού, η οποία τη συστήνει σε μικρά παιδιά ακόμη και 3 ετών! Στο πλαίσιο του προγράμματος, η Campbell-McBride συστήνει την προσκόλληση στη δίαιτα παρά τα σοβαρά γαστρεντερικά συμπτώματα που επιφέρει, την αποφυγή επίσκεψης σε ιατρό, την παράβλεψη συμβουλών από ιατρούς καθώς και την αποφυγή εμβολίων, με αποτέλεσμα την περαιτέρω αύξηση του κινδύνου για ασθένειες στα παιδιά που προλαμβάνονται μέσω εμβολίων ή ασθενειών που θεραπεύονται με ήπια φαρμακευτική αγωγή, για τις οποίες όμως χρειάζεται επίσκεψη σε ιατρό!
Η παραπάνω δίαιτα είναι από τα ακραία προγράμματα διατροφής χωρίς όφελος για την υγεία. Οι υποστηρικτές της δίαιτας αυτής παραπληροφορούν το κοινό και οδηγούν τους ακόλουθους της δίαιτας, και ιδιαιτέρως μικρά παιδιά, εγκύους και ευάλωτα άτομα, σε αυξημένο κίνδυνο για υποσιτισμό, νόσους καθώς σε πρόκληση σωματικής και ψυχικής βλάβης σε άτομα με ψυχιατρικές ασθένειες που χρήζουν φαρμακευτικής αγωγής και ιατρικής περίθαλψης.
Μια ισορροπημένη διατροφή όπως η μεσογειακή διατροφή μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη πληθώρας χρόνιων ασθενειών, με οφέλη που βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα, ενώ είναι γευστικότατη με μεγάλη ποικιλία τροφίμων!
Διαβάστε περισσότερα εδω: http://angry-chef.com/blog/want-to-see-something-really-scary
Είναι η πλήρως εξατομικευμένη διατροφή εφικτή σήμερα;
Precision nutrition, ή αλλιώς η πλήρως εξατομικευμένη διατροφή ανάλογα με τα γονίδιά μας είναι ένας πολλά υποσχόμενος κλάδος της διατροφής!
Σύμφωνα με τα γονίδιά μας, δηλαδή το DNA μας, βρισκόμαστε και σε διαφορετικό κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων νοσημάτων, παχυσαρκίας, έχουμε διαφορετικό βασικό μεταβολισμό, μεταβολίζουμε και πιο αργά ή γρήγορα το αλκοόλ, μεταξύ άλλων!
Έχουν γίνει αρκετές μελέτες τις τελευταίες δεκαετίες σχετικά με τον ρόλο της διατροφής σε φορείς ορισμένων γονιδίων, και έχουμε προχωρήσει αρκετά. Είμαστε σε θέση να αναλύσουμε όλο το γονίδωμά μας, σε λιγότερο από 1 ώρα με 1000 ευρώ περίπου, δεν είμαστε σε θέση ομως να ανάγουμε τα αποτελέσματα στην πρόληψη νόσων και κατάρτιση εξατομικευμένης διατροφής, ακόμα!
Είναι σημαντικό, όμως, να λάβουμε υπόψιν πέρα από τα γονίδιά μας, και το περιβάλλον, δηλαδή τον τρόπος ζωής μας. Επιπλέον, στο σώμα μας ζουν και άλλοι μικροοργανισμοί, το μικροβίωμα του εντέρου! Παράλληλα, πρέπει να συμπεριλάβουμε και τα νέα δεδομένα της μεταβολομικής! Δηλαδή, απλώς το να γνωρίζουμε γονιδίωμά μας δεν αρκεί!
Πόσο κοντά είμαστε στην εφαρμογή τέτοιων πλάνων διατροφής;
Έχουμε αρκετά χρόνια μπροστά μας, έτσι ώστε να είμαστε σε θέση να χρησιμοποιούμε με βέλτιστο τρόπο τη διατροφογενετική στην καθημερινή κλινική πρακτική!
Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση των Pavlidis et al. συμπεραίνει ότι η χρήση των εμπορικών τεστ διατροφογεννετικής δεν συστήνεται! Τα εμπορικά τεστ που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή ελέγχουν 38 γονίδια, άρα δεν είναι πλήρη, και δεν συστήνονται, ενώ η πλήρης ανάλυση του γονιδιώματος είναι και πολύ πιο ακριβή!
Μάλιστα, το 2010 στην Αμερική έγινε έρευνα για εταιρείες που είχαν υπηρεσίες διατροφογενετικής, και καταδίκασαν τα παραπλανητικά αποτελέσματα και τις παραπλανητικές πρακτικές μάρκετινγκ.
Παράλληλα, δεν βρήκαν επιστημονική βάση για τους ισχυρισμούς ότι μπορούν να συστήσουν εξατομικευμένα συμπληρώματα διατροφής ανάλογα με το DNA.
Όπως αναφέρει σε άρθρο του στο Times ο βιοχημικός και chef Anthony Warner "But for now even leading geneticists can’t tell what colour your eyes are from your DNA, let alone suggest what food you should be eating. The best advice is to save your money and try to eat well." Δηλαδή, "οι γενετιστές δεν μπορούν να βρουν το χρώμα των ματιών από το DNA, πόσο μάλλον να συστήσουν εξατομικευμένη διατροφή. Η καλύτερη συμβουλή είναι κρατήστε τα λεφτά σας και φάτε υγιεινά"!
Βέβαια, φαίνεται ότι ακόμη και αν γνωρίζουμε τι αλλαγές πρέπει να κάνουμε στη διατροφή μας, σύμφωνα με το γονιδίωμά μας, αυτή η γνώση δεν μας κινητοποιεί για τις απαραίτητες διατροφικές αλλαγές.
Αρκετές φορές “ρίχνουμε το φταίξιμο” για το επιπλέον σωματικό μας βάρος στα γονίδιά μας. Και όντως υπάρχουν πάνω από 100 γονίδια που έχουν συσχετιστεί με το βάρος μας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να προλάβουμε ή να αντιμετώπισουμε το αυξημένο σωματικό βάρος, ακόμη και αν έχουμε γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο για αυξημένο βάρος! Η έρευνα έχει δείξει ότι τα άτομα με το γονίδιο FTO, ένα από τα γονίδια που σχετίζεται με την εμφάνιση της παχυσαρκίας, μπορούν να χάσουν βάρος, όπως και τα άτομα χωρίς το γονίδιο αυτό. Άρα, ναι μεν τα γονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγεία, το βάρος μας και στον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο κίνδυνος για εμφάνιση των παραπάνω δεν εξαρτάται και από τον τρόπο ζωής μας, δηλαδή τη διατροφή και την κίνηση!
Συμπερασματικά, αν και εως τώρα έχουμε κάνει πρόοδο όσον αφορά τα γονίδια και τη διατροφή, χρειάζονται επιπλέον μελέτες, που λαμβάνουν υπόψιν και άλλους παράγοντες, γεγονός που θα μας πάρει αρκετά χρόνια. Μέχρι τότε, είναι σημαντική η προσκόλληση σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, με υγιεινή διατροφή και τακτική άσκηση!
- Διαβάστε άρθρο από το blog του Harvard πάνω στη διατροφογενετική εδώ!
- Διαβάστε μια μετα-ανάλυση πάνω στα τεστ διατροφογενετικής εδώ: Meta-Analysis of Genes in Commercially Available Nutrigenomic Tests Denotes Lack of Association with Dietary Intake and Nutrient-Related Pathologies.
"As solid scientific evidence is currently lacking, commercially available nutrigenomics tests cannot be presently recommended. Notwithstanding, the need for a thorough and continuous nutrigenomics research is evident as it is a highly promising tool towards precision medicine."
- Διαβάστε το άρθρο του Anthony Warner (Angry Chef) εδώ.
Τα διατροφικά νέα της εβδομάδας 12-18 Δεκέμβρη σε τίτλους
1. Πατάτα ή γλυκοπατάτα; Αν και ακούμε συχνά ότι οι γλυκοπατάτες είναι πιο υγιεινές από τις πατάτες, στην πραγματικότητα δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ τους! http://jenniferrobinson.co.uk/blog/fight-the-fads-friday-white-potatoes-...
2. Μια ώρα yoga την ημέρα την υπέρταση κάνει πέρα! Μια έρευνα στην Ινδία έδειξε ότι η καθημερινή hatha yoga σε συνδυασμό με βελτίωση του τρόπου ζωής μείωσε την διαστολική πίεση και την 24ωρη διαστολική πίεση σε συμμετέχοντες με προ-υπέρταση http://www.medicalnewstoday.com/articles/314626.php
3. Ποιές είναι οι χειρότερες δίαιτες των επονύμων του 2017 σύμφωνα με τον Βρετανικό Σύλλογο Διαιτολόγων (BDA); Φέτος την πρωτιά κατέχει το clean eating! https://www.bda.uk.com/news/view?id=153&x%5B0%5D=news%2Flist
4. Έρευνα έδειξε ότι είναι δυνατή η μετατροπή των λιποκυττάρων σε φαιό λίπος (brown fat), που καταναλώνει ενέργεια, με τη διαγραφή ενός γονιδίου σε ποντίκια. http://www.medicalnewstoday.com/articles/314606.php
5. Διαβάστε την ομιλία μου για το ρόλο της διατροφής στα παιδιά με διάσπαση προσοχής. http://mantzorou.gr/el/blog/dep-y-poios-o-rolos-tis-diatrofi
Επίσης, στο View Υγεία, το ένθετο της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ θα διαβάστε το άρθρο μου για 5 κοινούς διατροφικούς μύθους!
Το ενεργειακό ισοζύγιο: Τι είναι και γιατί είναι τόσο σημαντικό στον έλεγχο του βάρους;
Για να μειώσουμε ή να αυξήσουμε το βάρος μας θα πρέπει να βρισκόμαστε σε αρνητικό ή θετικό ενεργειακό ισοζύγιο, αντίστοιχα. Τι σημαίνει ομως αυτό;
Το ενεργειακό ισοζύγιο είναι η ισσοροπία μεταξύ ενέργειας (θερμίδες) που λαμβάνουμε μέσω της τροφής, και ενέργειας που δαπανά, “καίει” , το σώμα μας για τις μεταβολικές του διεργασίες, δηλαδή για α. τον βασικό μεταβολικό ρυθμό, β. την θερμογένεση λόγω τροφής, και γ. την κίνηση. Ουσιαστικά, αποτελεί την εφαρμογή της Αρχής Διατήρησης της Ενέργειας στο σώμα μας.
Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός
Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός, τον οποίο συχνά αποκαλούμε απλώς “μεταβολσιμό” αποτελεί ποσοστιαία το μεγαλύτερο μέρος της ενεργειακής μας δαπάνης, αποτελώντας το 60-75% των συνολικών ενεργειακών δαπανών του οργανισμού και είναι η ποσότητα ενέργειας που χρειάζεται ο οργανισμός για να κρατήσει ένα αδρανές ξύπνιο σώμα στη ζωή.
Η ενέργεια αυτή είναι απαραίτητη για τη λειτουργία και αντικατάσταση των κυττάρων, τη σύνθεση, έκκριση και μεταβολισμό των ενζύμων, των ορμονών και άλλων ουσιών, τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος, τη λειτουργία της καρδιάς και των αναπνευστικών μυών και την την εγκεφαλική λειτουργία.
Ο βασικός μεταβολισμός εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η σύσταση σώματος (λιπώδης μάζα, μυική μάζα, η ηλικία, το φύλο, τα γονίδια, ορισμένες παθολογικές καταστάσεις, το περιβάλλον και το κάπνισμα.
Μετρήστε τον βασικό μεταβολικό σας ρυθμό στο διαιτολογικό μας γραφείο με τον αναλυτή μεταβολισμού Fitmate.
Η θερμογένεση λόγω τροφής
Για την πέψη, την απορρόφηση και το μεταβολισμό των τροφών και των θρεπτικών συστατικών δαπανάται ενέργεια. Αυτή η ενέργεια εκτιμάται οτι είναι γύρω στο 10% της ενεργειακής πρόσληψης.
Οργανωμένη και μη οργανωμένη άσκηση
Η άσκηση και οι καθημερινές μας κινήσεις αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη πηγή κατανάλωσης ενέργειας (θερμίδων) μέσα στην ημέρα.
Η οργανωμένη άσκηση, όπως η άσκηση στο γυμανστήριο ή το περπάτημα με σκοπό την άθληση, παίζει σημαντικό ρόλο στο ενεργειακό ισοζύγιο, αποτελώντας περί το 15-30% της συνολικής ενεργειακής δαπάνης. Η άσκηση αν και δεν οδηγεί σε τόσο μεγάλο αρνητικό ισοζύγιο, όσο ο έλεγχος της διαιτητικής πρόσληψης, έχει βασικό ρόλο στην απώλεια & διατήρηση βάρους/λίπους και δη στην βελτίωση της σύστασης του σώματος, με ευεργετική επίδραση και στην ψυχική υγεία!
Πέρα από την ενεργεια που δαπανά το σώμα για την άσκηση, υπάρχει και η μη οργανωμένη άσκηση, η οποία αφορά όλες τις κινήσεις που κάνουμε στη μέρα μας, όπως το περπατημα από το αυτοκίνητο στη δουλειά, η βόλτα με το σκύλο, η ανάβαση από τις σκάλες και οι δουλειές του σπιτιού. Η μη οργανωμένη άσκηση είναι σύμμαχος στον έλεγχο βάρους, καθώς σιγα-σιγά μέσα στη μέρα, η ενεργεια που δαπαναται μπορει να ειναι πάνω 350 θερμιδες. Μάλιστα, άτομα που έχουν αρκετή μη-οργανωμενη ασκηση διατηρούν πιο εύκολα το βάρος τους.
Η ενεργειακή πρόσληψη
Ο όρος ενεργειακή πρόσληψη αναφέρεται στις θερμίδες που λαμβάνουμε από την τροφή μας, το φαγητό και τα ροφήματα. Πηγές ενέργειας αποτελούν οι πρωτεϊνες, οι υδατάνθρακες και τα λιπαρά, καθώς και η αιθανόλη (αλκοόλ) και ας μην είναι θρεπτικό συστατικό.
Την περίσσεια ενέργειας το σώμα την μετατρέπει και την αποθηκεύει ως λίπος.
Ενεργειακό Ισοζύγιο και έλεγχος σωματικού βάρους
Η διατήρηση, η απώλεια ή πρόσληψη βάρους ελέγχονται από το ενεργειακό ισοζύγιο. Όταν το άτομο προσλαμβάνει περισσότερες θερμίδες από αυτές που χρειάζεται, τότε το βάρος/λίπος αυξάνεται, ενώ όταν καταναλώνει λιγότερες μειώνεται.
Οποιοδήποτε διαιτητικό σχήμα και αν ακολουθήσει κανείς, το λίπος θα μεταβληθεί ανάλογα με το ισοζύγιο ενέργειας. Γι’ αυτό και ακούμε άτομα να έχουν επιτυχει απώλεια βάρους με διαφορετικούς τρόπους, παράδοξους ή μη.
Λόγω της μεγάλης σημασίας της υγιεινής διατροφής στην ψυχική και σωματική μας υγεία, συστήνεται να ακολουθούμε μια ποικίλη, ισσοροπημένη διατροφή, ανεξαρτήτως βάρους, και στόχου (αύξηση ή μείωση βάρους).
Πηγές
- Hill JO, Wyatt HR, Peters JC. Energy balance and obesity. Circulation. 2012 Jul 3;126(1):126-32. doi: 10.1161/CIRCULATIONAHA.111.087213.
- Chung N, Park MY, Kim J, Park HY, Hwang H, Lee CH, Han JS, So J, Park J, Lim K. Non-exercise activity thermogenesis (NEAT): a component of total daily energy expenditure. J Exerc Nutrition Biochem. 2018 Jun 30;22(2):23-30. doi: 10.20463/jenb.2018.0013.
- de Jonge L, Bray GA. The thermic effect of food and obesity: a critical review. Obes Res. 1997 Nov;5(6):622-31. doi: 10.1002/j.1550-8528.1997.tb00584.x
- Yannakoulia M, Poulimeneas D, Mamalaki E, Anastasiou CA. Dietary modifications for weight loss and weight loss maintenance. Metabolism. 2019 Mar;92:153-162. doi: 10.1016/j.metabol.2019.01.001