Ανορθόδοξες δίαιτες: Μέρος Η΄ (Η δίαιτα των μονάδων)
Το υπερβάλλον σωματικό βάρος και η απώλειά του, είναι ένα θέμα που απασχολεί μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Κατά καιρούς νέες «μόδες» στην απώλεια βάρους κάνουν την εμφάνισή τους, με κοινό παρονομαστή μία «γρήγορη και ανώδυνη» απώλεια βάρους. Η συντριπτική πλειοψηφία των διαιτών αυτών δεν βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, ούτε σε βασικές αρχές της φυσιολογίας του ανθρώπινου οργανισμού.
Η δίαιτα των μονάδων είναι μια ανορθόδοξη δίαιτα, που γίνεται όλο και πιο γνωστή στη χώρα μας!
Συνοπτικά, σύμφωνα με την ιστοσελίδα που είναι αφιερωμένη στην εν λόγω δίαιτα, οι γυναίκες πρέπει να καταναλώνουν 6 ή 7 και οι άντρες 7 ή 8 μονάδες την ημέρα, όπου 1 μονάδα ισούται με ένα υλικό. Στους «κανόνες» θα δούμε ότι τυποποιημένα προϊόντα απαγορεύονται, ενώ κάποια «παχυντικά», όπως αναφέρονται, τρόφιμα επιτρέπονται. Υπάρχουν και τρόφιμα χωρίς μονάδες, υπό όρους, όπως τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά. Επίσης, στην ιστοσελίδα παρουσιάζονται συνταγές και άρθρα, χωρίς να αναφέρεται πάντα η πηγή για τα άρθρα.
Αναλύοντας τη δίαιτα, παρατηρούμε ότι μια μονάδα μπορεί να είναι από ένα φρούτο μέχρι όσο φαγητό ή γλυκό θέλει κανείς. Αναφέρεται ότι δεν έχουν σημασία οι θερμίδες που προσλαμβάνει το άτομο, παρά μόνον οι μονάδες, κάτι που όμως δεν ισχύει στην πραγματικότητα καθώς μέσω ενεργειακού ελλείμματος οδηγούμαστε σε απώλεια βάρους. Δηλαδή αν τρώμε λιγότερες θερμίδες από αυτές που χρειάζεται ο οργανισμός μας, τότε χάνουμε βάρος, ενώ εάν τρώμε περισσότερες, τότε βάζουμε βάρος!
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα, η σοκολάτα υγείας 100 γρ. που έχει 500 θερμίδες περίπου, αντιστοιχεί σε μια μονάδα, άρα αν μια γυναίκα θελήσει να φάει 6 σοκολάτες την ημέρα, δηλαδή 3.000 θερμίδες έχει ακολουθήσει τις οδηγίες, αλλά κατά πάσα πιθανότητα δεν θα χάσει βάρος. Από την άλλη μπορεί να φάει 6 διαφορετικά φρούτα, τα οποία θεωρούνται 1 μονάδα το καθένα, εφόσον είναι διαφορετικά, σύμφωνα με τους κανόνες, άρα και πολύ λίγες θερμίδες, χωρίς όμως να λάβει αρκετά από τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός.
Σύμφωνα με τους κανόνες και τις συνταγές, μπορεί κάποιος να φάει ένα ταψί μηλόπιτα και άλλο ένα ταψί κοτόπιτα και τηγανητά αυγά και κολοκυθάκια και να μην έχει υπερβεί τις 7 μονάδες! Βέβαια, σε μια άλλη ιστοσελίδα με άρθρο για τη δίαιτα αυτή, αναφέρεται ότι δεν υπάρχει όριο στις μερίδες, αλλά πρέπει να τις προσέχουμε εάν θέλουμε να δούμε αποτέλεσμα! Άρα τι ισχύει; Μετράνε οι θερμίδες και οι μερίδες στη δίαιτα αυτή ή όχι;
Είναι αξιόλογο να αναφερθεί το γεγονός ότι στην ιστοσελίδα θα διαβάσει κανείς ότι η δίαιτα συστήνεται από ιατρούς, ενώ προτείνεται και για θηλάζουσες. Μια θηλάζουσα θα πρέπει να ακολουθεί μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή που να της προσφέρει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για τη διατήρηση μιας καλής διατροφικής κατάστασης κατά τη διάρκεια του θηλασμού, και όχι μια αβάσιμη επιστημονικά δίαιτα.
Ο διαιτολόγος-διατροφολόγος είναι ο ειδικός που εκπαιδεύτηκε στη διατροφή και στο σχεδιασμό εξατομικευμένων προγραμμάτων διατροφής για συγκεκριμένες καταστάσεις υγείας, καθώς και για την απώλεια βάρους. Επίσης, έχει εκπαιδευτεί στην παροχή συμβουλών για βελτίωση διατροφικών συνήθειών, έτσι ώστε η απώλεια βάρους να διατηρηθεί, ενώ στόχος είναι και η προστασία της υγείας του ατόμου.
Συμπερασματικά, βλέπουμε μια σύγχυση στους κανόνες, πέρα από την αβασιμότητά τους. Είναι πασιφανές ότι η δίαιτα αυτή δεν βασίζεται σε βασικές, σημαντικές αρχές της φυσιολογίας του οργανισμού, ούτε σε επιστημονικά δεδομένα! Παράλληλα, δεν αναφέρεται πουθενά η αλλαγή του τρόπου ζωής και η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών, που είναι αναπόσπαστοι στόχοι της προσπάθειας για απώλεια βάρους. Τέλος, η δημοσίευση ανυπόγραφων άρθρων σχετικά με τη διατροφή, είναι δυνητικά επικίνδυνη, καθώς δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποιός και με τι γνώσεις γράφει το εκάστοτε άρθρο και την εγκυρότητα των ισχυρισμών του!
Mediterranean diet adherence is associated with better cognitive status and less depressive symptoms in a Greek elderly population
Mantzorou, M., Vadikolias, K., Pavlidou, E., Tryfonos, C., Vasios, G., Serdari, A. and Giaginis, C. (2020) 'Mediterranean diet adherence is associated with better cognitive status and less depressive symptoms in a Greek elderly population', Aging Clinical and Experimental Research, 1-8. https://doi.org/10.1007/s40520-020-01608-x
Η παρούσα μελέτη αφορά τη συσχέτιση μεταξύ της προσκόλλησης στη Μεσογειακή Διατροφή με την κατάθλιψη και την πτώση της γνωστικής λειτουργίας σε ηλικιωμένους από 7 πόλεις της Ελλάδας.
Η συσχέτιση της Μεσογειακής Διατροφής (ΜΔ) με την γνωστική και ψυχολογική κατάσταση αποτελεί ένα σημαντικό πεδίο ερευνητικής ανάλυσης. Στην παρούσα μελέτη, αξιολογήθηκε η τήρηση της ΜΔ ενός πληθυσμού ηλικιωμένων στην Ελλάδα, και η πιθανή συσχέτισή της με τον βαθμό γνωστικής έκπτωσης και την ψυχολογική κατάσταση.
Χρησιμοποιήθηκαν τα ερωτηματολόγια Mini-Mental State Examination (MMSE), Geriatric Depression Scale (GDS) και Mediterranean diet score (MedDietScore) για να αξιολογηθεί ο αντίκτυπος της τήρησης της ΜΔ στις γνωστικές ικανότητες και την ψυχολογική κατάσταση των συμμετεχόντων. Στην μελέτη συμμετείχαν 2092 άνδρες και γυναίκες άνω των 65 ετών (μέση ηλικία 74,97 ± 8,41 έτη) από επτά διαφορετικές ελληνικές πόλεις.
Το 34,4% του πληθυσμού της μελέτης εμφάνισε πτώση στη γνωστική λειτουργία, ενώ το 32,3% των συμμετεχόντων είχαν καταθλιπτικά συμπτώματα. Περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες (52,1%) εμφάνισαν πολύ χαμηλή ή χαμηλή προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή. Η υψηλότερη προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή συνδέθηκε σημαντικά με τις καλύτερα σκορ για την καταθλιψη και την γνωστικη λειτουργία. Επιπλέον, η υψηλότερη προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή σχετίζεται σημαντικά με τη νεότερη ηλικία, το γυναικείο φύλο, το ανώτερο εκπαιδευτικό επίπεδο και τις καλύτερες ανθρωπομετρικές παραμέτρους. Η προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή συνδέθηκε ανεξάρτητα με τη γνωστική και ψυχολογική κατάσταση και το φύλο μετά από προσαρμογή για πιθανούς συγχυτικούς παράγοντες!
Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η υψηλότερη τήρηση της ΜΔ συνδέεται σημαντικά με τη βελτίωση της γνωστικής κατάστασης και τη μείωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Κατά συνέπεια, προτείνεται η ενίσχυση των πολιτικών δημόσιας υγείας για την προώθηση της ΜΔ, ως βασικής στρατηγικής για την αντιμετώπιση της γνωστικής εκπτώσεως και της κατάθλιψης στον ηλικιωμένο πληθυσμό.
Τι κάνω ως διαιτολόγος-διατροφολόγος;
Η Δρ Ειρήνη Δημίδη είχε προτείνει σε συναδέλφους, για την ενημέρωση του κοινού, να αναφέρουμε τι κάνουμε ως διαιτολόγοι-διατροφολογοι!
Ως διαιτολόγος-διατροφολόγος:
1. Διατηρώ διαιτολογικό γραφείο, όπου ασχολούμαι πέρα από τον έλεγχο του σωματικού βάρους, και με την διαιτολογική παρέμβαση σε ασθενείς με χρόνιες νόσους, όπως καρκινο, διαβητη, νεφροπαθειες κ.α.
2. Αρθρογραφώ για την τοπικη εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, στη στηλη μου ΔΙΑΤΟλογικά και αναρτώ κείμενα στην ιστοσελίδα μου www.mantzorou.gr kai στους λογαριασμούς μου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook και instagram.
3. Δίνω ομιλίες σε σχολεία & στο κοινό σχετικά με τη διατροφή
4. Στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου εκπονώ τη διδακτορική μου διατριβή. Η έρευνά μου σχετίζεται με την κατάσταση θρεψης σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού
5. Λαμβάνω μέρος στην εκπόνηση ερευνών του Παν/μίου Αγαίου, καθώς και στη συγγραφή επιστημονικών άρθρων ανασκόπισης & κλινικών μελετών
6. Παρουσιάζω τα αποτελέσματα της έρευνάς μου και των άλλων ερευνών σε εθνικά & διεθνή επιστημονικά συνέδρια
Μπορούν τα συμπληρώματα διατροφής και τα υποκατάστατα γευμάτων να αντικαταστήσουν τη διατροφή μας;
Η τροφή για τον άνθρωπο είναι ανάγκη και βρίσκεται στη βάση της πυραμίδας του Μάσλοου με τις βασικές ανάγκες του ανθρώπου. Η επιθυμία και οι παράδοξες προσπάθειες για απώλεια βάρους έχει οδηγήσει ένα μεγάλο μέρος των διαιτωμένων να θεωρεί το φαγητό ως εχθρό, ή να το κατηγοριοποιεί σε υγιεινό, ανθυγιεινό, αδυνατιστικό και παχυντικό.
Μάλιστα, στη χώρα μας, είναι στη μόδα το τελευταίο διάστημα η (μη ελεγχόμενη και χωρίς ιατρική και διαιτολογική επίβλεψη) υποκατάσταση τροφίμων με ροφήματα και συμπληρώματα διατροφής, στα πλαίσια διαιτών πολύ χαμηλών θερμίδων. Η μέθοδος αυτή είναι παρωχημένη, και σύμφωνα με τις οδηγίες του National Institute for Care and Health Excellence του Ην. Βασιλείου χρησιμοποιείται υπό ιατρική και διαιτολογική παρακολούθηση σε περίπτωση ανάγκγης για απώλεια βαρους προ-εγχειρητικά με σκοπό τη μείωση πιθανών επιπλοκών.
Θα μπορούσε, όμως, κανείς να αναρωτηθεί αν μπορεί η τροφή μας να αντικατασταθεί με υποκατάστατα τροφίμων και συμπληρώματα διατροφής.
Η απάντηση είναι απλή και ταυτόχρονα πολυδιάστατη.
Τα τρόφιμα είναι πολλά παραπάνω από μακροθρεπτικά (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λιπαρά) και μικροθρεπτικά (βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία) συστατικά. Στα τρόφιμα θα βρούμε πληθώρα ουσιών, από γνωστές βιοδραστικές ενώσεις που έχουν αποδεδειγμένα θετική επίδραση στην υγεία μας, αλλά και άλλες ευεργετικές για τον οργανισμό μας ουσίες, οι οποίες δεν έχουν καν ακόμη περιγραφεί ή μελετηθεί, αλλά η επίδρασή τους είναι έμμεσα μετρήσιμη. Αυτές τις ουσίες λοιπόν, δεν μπορούμε να τις παρασκευάσουμε ή να τις απομονώσουμε στο εργαστήριο και να τις λάβουμε ως συμπλήρωμα διατροφής! Επιπλέον, η συνεργιστική δράση όλων των ουσιών του τροφίμου στο σώμα μας οδηγεί σε καλύτερη απορρόφηση ή/και επίδραση βιοενεργών συτστατικών στο σώμα μας. Δηλαδή, είναι προτιμότερο να καταναλώσουμε ένα τρόφιμο, παρά να λάβουμε ως συμπλήρωμα ξεχωριστά τα θρεπτικά του συστατικά (όσα από αυτά έχουμε καταφέρει να απομονώσουμε). Επιπλέον, ακόμη και αν καταφέρναμε να το κάνουμε αυτό το κόστος θα ήταν τεράστιο σε σχέση με την κατανάλωση των γευστικότατων τροφίμων. Για το λόγο αυτό και τα συμπληρώματα διατροφής έχουν ως σκοπό την συμπλήρωση της διατροφής, σε περίπτωση έλλειψης θρεπτικού συστατικού (πχ. Σιδήρου).
Το φαγητό πέρα από ανάγκη είναι και απόλαυση. Ας μην ξεχναμε ότι χορταίνουμε πολύ περισσότερο και απολαμβάνουμε το φαγητό μας όταν μασάμε την τροφή μας, και όχι όταν την πίνουμε! Δεν μπορούμε να συγκρίνουμε ένα ρόφημα με ένα πλήρες γεύμα, ούτε ως θρεπτικότητα, ούτε ως εμφάνιση, γεύση, οσμή, υφή και απολαυστικότητα! Επίσης, το φαγητό έχει και κοινωνική υπόσταση. Το φαγητό είναι μέρος της κοινωνικής μας ζωής, από γιορτές και εορτασμούς εως την έξοδο με την οικογένεια και φίλους, συνοδεία φαγητού.
Επομένως, αν στερηθούμε την τροφή και την αντικαταστήσουμε το φαγητό με συμπληρώματα και υποκατάστατα διατροφής, δεν θα μπορέσουμε να αντικαταστήσουμε πλήρως τα οφέλη των τροφίμων ακι μιας πλήρους υγιεινής διατροφής, ενώ θα χάσουμε μια από τις απολαύσεις αυτής της ζωής, και θα αυτο-περιθωριοποιηθούμε από ένα μέρος της κοινωνικής μας ζωή.
Το φαγητό, λοιπόν, από τη θρεπτικότητα και την αναγκαιότητά του, εως την απόλαυσή του με ή χωρίς παρέα είναι κομμάτι της ζωής μας. Είναι τόσο σημαντικό, που η διατήρηση της απόλαυσης του φαγητού αποτελεί διατροφικό στόχο ακόμη και κατα τη διαιτολογική υποστήριξη ασθενών, των οποίων η διατροφή πρέπει να έχει περιορισμούς και προσαρμογές.
Συνεπώς, όσο και να θέλουμε να το αντικαταστήσουμε, ή να μας διαφημίζουν ότι μπορούμε να αντικαταστήσουμε την υγιεινή διατροφή με υποκατάστατα και συμπληρώματα, κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, και όταν γίνεται - ειδικά για μεγάλο χρονικό διάστημα - επιδρά ανρητικά στην ψυχική και σωματική μας υγεία.