Διατροφή και νηστεία: πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το ταχίνι
Το ταχίνι παράγεται από αποφλοιωμένο ή αναποφλοίωτο ψημένο σουσάμι και χρησιμοποιείται ευρέως στη χώρα μας, την Τουρκία και τη Μέση Ανατολή. Ως νηστίσιμο προϊόν χρησιμοποιείται ιδιαίτερα αυτή την εποχή, αν και μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε σε αρκετές συνταγές, ακόμη και να το φτιάξουμε μόνοι μας σπίτι.
Αναφορικά με τη διατροφική του αξία, το ταχίνι προσδίδει γύρω στις 90 θερμίδες ανά κουταλιά της σούπας. Γενικά, πολλοί πιστεύουν ότι το ταχίνι παχαίνει, όμως όταν καταναλώνεται με μέτρο, όπως και κάθε άλλη τροφή, δεν επηρεάζει αρνητικά το σωματικό βάρος.
Μάλιστα, το ταχίνι είναι ένα θρεπτικό τρόφιμο, με μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά, πρωτεΐνη, σίδηρο, μαγνήσιο και ασβέστιο. Λόγω της αποφυγής ζωικών και γαλακτοκομικών προϊόντων κατά τη νηστεία, είναι μειωμένη η πρόσληψη θρεπτικών συστατικών, όπως η πρωτεΐνη, ο σίδηρος και το ασβέστιο, επομένως το ταχίνι έρχεται να εμπλουτίσει τη διατροφή μας.
Στο σπίτι, μπορούμε να φτιάξουμε ταχίνι πολύ εύκολα. Χρειαζόμαστε 2 φλιτζάνια σουσάμι ψημένο (στο φούρνο ή σε σιδερένιο σκεύος) και 1-2 κ. σούπας ελαιόλαδο. Βάζουμε τα υλικά σε έναν επεξεργαστή τροφίμων/μπλέντερ και αναμειγνύουμε μέχρι να έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα, δηλαδή το δικό μας, σπιτικό ταχίνι.
Το ταχίνι είναι κύριο συστατικό διαφόρων κλασσικών συνταγών, όπως το χούμους, η ταχινόπιτα και ο χαλβάς, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και με άλλους τρόπους, όπως αναλύονται παρακάτω.
1. Αν δεν νηστεύετε τα γαλακτοκομικά, μπορείτε να αναμείξτε 1 κουταλιά του γλυκού ταχίνι στο γιαούρτι σας. Δίνει μια νέα, διαφορετική γεύση στο γιαούρτι!
2. Ψωμί με ταχίνι και μέλι. Αναμείξτε το ταχίνι και το μέλι και απλώστε το πάνω σε μια φέτα ψωμί. Προσθέστε κανέλα και έχετε ένα γευστικό πρωινό ή γρήγορο και χορταστικό γλύκισμα!
3. Η μπανάνα ταιριάζει απόλυτα με το ταχίνι! Μπορείτε να κάνετε σάντουιτς με κομμάτια μπανάνας και ταχίνι.
4. Φτιάξτε χουρμάδες γεμιστούς με ταχίνι (με μέλι ή κακάο) και επικάλυψη σοκολάτας. Είναι ένα εύκολο και γρήγορο γλυκό!
5. Εάν λόγω νηστείας δεν χρησιμοποιείτε ελαιόλαδο, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε στη θέση του, ταχίνι είτε στο φαγητό, είτε σε γλυκά, όπως μπισκότα, μπάρες δημητριακών και energy balls! Στο διαδίκτυο υπάρχουν πολλές γλυκές και αλμυρές συνταγές!
6. Σε σαλάτες με όσπρια και μπιφτέκια από ρεβίθια (falafel), μπορείτε να φτιάξετε dressing με ταχίνι, όπως στην παρακάτω συνταγή:
- 1/3 φλιτζ. ταχίνι
- 1 σκελίδα σκόρδο ψιλοκομμένη
- Χυμό από 1 ½ λεμόνια
- 1 κ. σούπας μέλι
- Αλάτι και πιπέρι
- Λίγο ζεστό νερό για να αραιωθεί το μίγμα
7. Αν σας περίσσεψαν ρεβίθια, προσθέστε τα στο μπλέντερ με ταχίνι, κύμινο, λεμόνι και λίγο νερό και θα έχετε στη στιγμή χούμους. Απλώστε το σε ψωμί ή απολαύστε το με λαχανικά (αγγούρι, σέλερι, καρότο).
Το ταχίνι είναι ένα θρεπτικό τρόφιμο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ποικιλοτρόπως όλο το χρόνο και αποτελεί τρόφιμο που συναντάμε στη Μεσογειακή Διατροφή. Είναι ιδανικό για άτομα που δεν καταναλώνουν ζωικά προϊόντα, αλλά καλό είναι να το χρησιμοποιούμε με μέτρο, καθώς είναι θερμιδικά πυκνό.
Μύθοι για τη Διαιτολογία & τους Διαιτολόγους: Οι διαιτολόγοι είναι οι αστυνομικοί του φαγητού
Ποιός διαιτολόγος δεν έχει πάει σε τραπέζι και του έχουν αναφέρει για το “παχυντικό φαγητό”, για το να μην βλέπει τι θα φάνε οι άλλοι, και δεν έχει αντέξει τις ακατάπαυστες ερωτήσεις για το ένα και το άλλο φαγητό, πόσο καλό ή κακό είναι ή πόσες θερμίδες έχει, ενώ παράλληλα ακούει όλα τα στερεότυπα για το επάγγελμα το ένα μετά το άλλο;
Όπως έχω αναφέρει και άλλες φορές, η επιστήμη της διαιτολόγιας δεν περιορίζεται στην απώλεια βάρους, ενώ οι διαιτολόγοι δεν είναι κινητοί θερμιδομετρητές! Μάλιστα, όταν φτιάχνουμε ένα πρόγραμμα διαρροφής δεν σκεφτόμαστε τις θερμίδες κάθε τροφίμου, αλλά χρησιμοποιούμε άλλη μέθοδο, τα ισοδύναμα τροφίμων. Επίσης, δουλειά μας δεν είναι να βάζουμε στο μικροσκόπιο το κάθε τρόφιμο που θα καταναλώσουμε, ούτε να κρίνουμε τις διατροφικές επιλογές των γύρω μας. Αντθέτως, δεν δίνουμε σημασία στο πόσο ή τι τρώτε! Θέλουμε να απολαύσουμε την ησυχία μας το φαγητό και το γλυκό που μας αρέσει, χωρίς παρεμβολές και σχόλια.
Παράλληλα, οι έξοδοι και τα τραπέζια με οικογένεια και φίλους δεν είναι κατάλληλες περιστάσεις για τέτοιου είδους συζητήσεις και ερωτήσεις. Πέρα από το γεγονός ότι είναι ελεύθερος χρόνος για εμάς, σπάνια μπορεί να κινητοποιήσουν κάποιον να βελτιώσει τον τρόπο ζωής του, μπορεί κάποιος να νιώσει άβολα, ενώ σπάνια καταλήγει η συζήτηση σε κάποιο συμπέρασμα!
Επομένως, στο επόμενο τραπέζι, ξεχαστε την ιδιοτητα μας ως διαιτολόγοι και θυμηθείτε να μας προσφέρετε ενα μεγαλο κομμάτι γλυκό!
Τι τρώει ένας αθλούμενος;
Αν βρεθεί κανείς σε ένα γυμναστήριο θα παρατηρήσει ότι αρκετοί αθλούμενοι καταναλώνουν αθλητικά ποτά και συμπληρώματα πρωτεϊνών. Είναι άραγε τόσο χρήσιμα ή απαραίτητα; Αυτά είναι που θα αυξήσουν τη μυϊκή μάζα στο σώμα;
Οι διατροφικές ανάγκες ενός αθλούμενου (όχι αθλητή ή πρωταθλητή) καλύπτονται εύκολα από μια τυπική, υγιεινή και θρεπτική διατροφή 1800-2500 θερμίδων την ημέρα! Είναι απαραίτητο να λαμβάνουμε επαρκείς ποσότητες υδατανθράκων, λιπαρών και πρωτεϊνών, από πληθώρα τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων διαφορετικών φρούτων και λαχανικών!
Περί το 50% των θερμίδων που χρειάζεται το σώμα συστήνεται να προέρχεται από υδατάνθρακες (ψωμί, ρύζι, δημητριακά, ζυμαρικά, παξιμάδι, πατάτα κ.α.), το 15-20% από πρωτεΐνες (κρέας, ψάρι , κοτόπουλο, αυγό, τυρί, όσπρια κ.α.), και το 30-35% από (επί το πλείστον καλά) λιπαρά (εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς, λιπαρά ψάρια, αβοκάντο κ.α.).
Αν και είναι της μόδας οι δίαιτες χαμηλές σε υδατάνθρακες, όχι μόνο δεν πλεονεκτούν αναφορικά με την επίδοση στην άσκηση, αλλά αντιθέτως δεν συνάδουν με τις συστάσεις υγιεινής διατροφής. Μάλιστα, μετά τη γυμναστική το σώμα μας χρειάζεται υδατάνθρακες, ώστε να αναπληρωθεί το μυϊκό γλυκογόνο, δηλαδή οι υδατάνθρακες που αποθηκεύονται στους μυς μας.
Όσον αφορά τις πρωτεΐνες, εύκολα φτάνουμε τον στόχο του 0,8-1 γραμμάριο/κιλό σωματικού βάρους, ενώ ακόμη και για αθλούμενους με πολύ έντονη άσκηση, που χρειάζονται σαφώς περισσότερη πρωτεΐνη (1,4-2 g/κιλό), ο στόχος καλύπτεται πολύ εύκολα. Για παράδειγμα, εάν ένας άνθρωπος 70 κιλών χρειάζεται 100 γρ πρωτεΐνης καλύπτεται με:
250 ml γάλα (= 10 γρ πρωτεΐνης)
120 γρ ξηρών καρπών (=20 γρ πρωτεΐνης)
200 γρ κοτόπουλο ψητό/βραστό (= 40 γρ πρωτεΐνης)
90 γρ τυρί (= 20 γρ πρωτεΐνης)
2 αυγά (= 10 γρ πρωτεΐνης)
Επιπλέον, πρωτεΐνες βρίσκουμε και στα όσπρια, στις πηγές υδατανθράκων και τα λαχανικά! Τα συμπληρώματα πρωτεϊνών ή συγκεκριμένων αμινοξέων σπάνια είναι απαραίτητα, ενώ δεν αντικαθιστούν τα γεύματα!
Τα συμπληρώματα βιταμινών είναι απαραίτητα μόνο σε περίπτωση έλλειψης ή σε άτομα που ακολουθούν vegan διατροφή (βιταμίνη Β12), και πάντα σε συνεννόηση με ιατρό ή και διαιτολόγο - διατροφολόγο!
Πριν την προπόνηση καλό είναι να τρώμε ένα γεύμα ή σνακ που να περιέχει σύνθετους υδατάνθρακες 1 με 4 ώρες πριν την προπόνηση, ή ένα φρούτο όπως μια μπανάνα αμέσως πριν την άθληση. Για πολύωρη άσκηση (>90 λεπτών) θα χρειαστούν και σνακ με υδατάνθρακες ενδιάμεσα της προπόνησης, όπως ενεργειακά ποτά, ή μπάρες ή μπανάνα!
Μετά την άθληση να τρώμε ένα γεύμα με υδατάνθρακες και πρωτεΐνες για την αναπλήρωση του μυϊκού γλυκογόνου και την ανάπλαση των μυών. Το γάλα είναι μια εξαιρετική (και φτηνή) επιλογή που περιέχει και πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, και υδατάνθρακες! Ειδάλλως, ένα πλήρες γεύμα (πχ. σαλάτα με κοτόπουλο και πατάτες) επίσης είναι εξαιρετική επιλογή!
Φυσικά δεν γίνεται να ξεχνάμε την ενυδάτωσή μας, και ενυδατωνόμαστε πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την άσκηση! Αν ιδρώσουμε 1 λίτρο νερό, τότε θα χρειαστεί 1,5 λίτρο για να επανέλθουμε στα πρότερα επίπεδα ενυδάτωσης!
Εν κατακλείδι, μια πλήρης, θρεπτική διατροφή με ποικιλία τροφίμων είναι επαρκής για τον μέσο αθλούμενο. Δεν χρειάζεται να αγοράσουμε ακριβά συμπληρώματα πρωτεϊνών, αλλά η οργάνωση στα γεύματα είναι κλειδί! Καθένας έχει διαφορετικές ανάγκες και πρόγραμμα άθλησης, διατροφής και τρόπου ζωής! Η τακτική φυσική δραστηριότητα είναι απαραίτητη για όλους μας, και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι όλων των οδηγιών υγιούς τρόπου ζωής, αλλά και της Μεσογειακής Διατροφής!
Ψάρι με αυγό ή τυρί: Όντως δεν πρέπει να συνδυάζονται; Τι ισχύει;
Το θέμα της ταυτόχρονης κατανάλωσης γαλακτοκομικών και ψαριού ή αυγού και ψαριού είναι ένα ενδιαφέρον ζήτημα, με πολλούς να θεωρούν ότι η ταυτόχρονη κατανάλωση των παραπάνω τροφίμων οδηγεί σε τροφικές αλλεργίες ή δηλητηριάσεις.
Γενικότερα, όσον αφορά την τροφική δηλητηρίαση, αυτή προέρχεται από την από την κατανάλωση μολυσμένης τροφής. Τα κύρια στάδια περιλαμβάνουν την εισαγωγή του παθογόνου ή της τοξικής ουσίας, την παραγωγή τοξινών ή άλλων βλαβερών συστατικών, την αντίδραση του ανοσολογικού συστήματος και την εμφάνιση κλινικών συμπτωμάτων. Ο οργανισμός ανταποκρίνεται στην παρουσία του παθογόνου ή της τοξικής ουσίας, προσπαθώντας να την απομακρύνει. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει αντιδράσεις όπως ο εμετός, η διάρροια και ο πυρετός, οι οποίες είναι μηχανισμοί για την απόρριψη των βλαβερών ουσιών. Οι αντιδράσεις αυτές καθιστούν εμφανείς τα συμπτώματα της τροφικής δηλητηρίασης, τα οποία μπορούν να περιλαμβάνουν πόνο στην κοιλιά, εμετό, διάρροια, πυρετό και γενική αδιαθεσία.
Όσον αφορά τις αλλεργικές αντιδράσεις, σίγουρα χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην αποφυγή κατανάλωσης των αλλεργιογόνων τροφών από το άτομο, προσέχοντας και για τυχόν επιμολύνσεις από τα αλλεργιογόνα. Από την άλλη, υπάρχει η περίπτωση της διασταυρούμενης αλλεργίας όπου ένα άτομο που είναι αλλεργικό σε μία ουσία εμφανίζει αλλεργικές αντιδράσεις και σε άλλες, διαφορετικές ουσίες που έχουν παρόμοιες μοριακές δομές. Όταν μιλάμε για τρόφιμα όπως γαλακτοκομικά, αυγά και ψάρια, το θέμα της διασταυρούμενης αλλεργίας γίνεται ειδικά σημαντικό. Αυτά τα τρόφιμα περιλαμβάνουν πρωτεΐνες που μπορεί να έχουν μοριακή ομοιότητα με πρωτεΐνες σε άλλες πηγές τροφής ή ακόμα και σε περιβαλλοντικά αλλεργιογόνα. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι δυνατόν κάποιος που έχει αλλεργία σε αυγά να εμφανίσει αλλεργικές αντιδράσεις και στο ψάρι ή τα γαλακτοκομικά, αν και αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη ο κανόνας. Εάν υπάρχει ανησυχία για διασταυρούμενες αλλεργίες, είναι σημαντικό να διεξαχθούν επιπλέον εξετάσεις για αλλεργία σε άλλα τρόφιμα.
Στην επιστημονική βιβλιογραφία, δεν υπάρχουν πολλές μελέτες που να εξετάζουν ειδικά την ταυτόχρονη κατανάλωση αυτών των τροφίμων. Ωστόσο, είναι γνωστό ότι τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι πλούσια σε Ασβέστιο, ενώ το ψάρι είναι πλούσιο σε πρωτεΐνη, Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και άλλα θρεπτικά συστατικά, όπως το Σελήνιο. Το αυγό είναι μια εξαιρετική πηγή πρωτεϊνών, βιταμινών και μετάλλων.
Αναφορικά με την επιρροή στην απορρόφηση θρεπτικών συστατικών, ενώ τα γαλακτοκομικά (το Ασβέστιο) μπορούν να επηρεάσουν την απορρόφηση του Σιδήρου, αυτό δεν φαίνεται να είναι πρόβλημα όσον αφορά την κατανάλωση του ψαριού, που έχει αιμικό Σίδηρο με υψηλή βιοδιαθεσιμότητα, και ειδικά σε άτομα που δεν έχουν χαμηλά επίπεδα Σιδήρου. Στην περίπτωση των αυγών, και πάλι η κατανάλωσή τους δεν φαίνεται να παρουσιάζει συνέργειες ή αντιδράσεις με το ψάρι που θα ήταν ανησυχητικές, εκτός φυσικά εάν υπάρχουν ειδικές διατροφικές ανάγκες ή περιορισμοί στο άτομο.
Συνοψίζοντας, δεν υπάρχει ισχυρή επιστημονική βάση που να αναφέρει ότι η ταυτόχρονη κατανάλωση γαλακτοκομικών και ψαριού ή αυγού και ψαριού αντενδείκνυται. Μάλιστα, πολλά εδέσματα ανά τον κόσμο, όπως η ψαρόπιτα, οι γαρίδες σαγανάκι, ο συνδυασμός σολομού με τυρί κρέμα, και άλλα, συνδυάζουν τα τρόφιμα αυτά!