Εσείς από πού λαμβάνετε συμβουλές για τη διατροφή σας;
Στις 24 Αυγούστου με υπουργική απόφαση καταστήθηκε παράνομη η διεξαγωγή του βιοσυντονισμού και των τεστ δυσανεξίας, εφόσον δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς πάνω στους οποίους βασίζονται, ενώ και ο τρόπος λειτουργίας του ανθρώπινου οργανισμού δεν συνάδει με εκείνους τους ισχυρισμούς.
Αν και μπορούμε να ελπίζουμε ότι οι απάτες των τεστ δυσανεξίας και του βιοσυντονισμού έφτασαν στο τέλος τους, υπάρχουν αρκετές πηγές παραπληροφόρησης του κοινού που πρέπει να ελεγχθούν, συμπεριλαμβανομένων και μη επιστημονικά τεκμηριωμένων διατροφικών συμβουλών από ΜΜΕ και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με πηγές άτομα δίχως επίσημη πανεπιστημιακή εκπαίδευση πάνω στην επιστήμη της διαιτολογίας, με αποτέλεσμα να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία των ατόμων.
Με την πληθώρα πληροφοριών που είναι διαθέσιμη σήμερα μερικές φορές είναι δύσκολο να καταλάβει κάποιος πότε μια πληροφορία είναι έγκυρη. Τι πρέπει να προσέχουμε;
1. Οι συμβουλές αποτελούν γρήγορη λύση στο πρόβλημα, πχ. στο αυξημένο σωματικό βάρος. Δυστυχώς, υπάρχουν μαγικές, γρήγορες λύσεις με μακροπρόθεσμα αποτελέσματα!
2. Οι ισχυρισμοί είναι πολύ καλοί για να είναι αληθινοί. Πέρα από τις διαφημίσεις προϊόντων, όπου η υπερβολή είναι αναμενόμενη, έχει παρατηρηθεί ότι αποτελέσματα επιστημονικών περιοδικών έχουν παραφραστεί από αρθρογράφους περιοδικών, με αποτέλεσμα τη διαστρέβλωσή τους, ενώ πολλές φορές γίνεται άλογη γενίκευση των συμπερασμάτων.
3. Οι συμβουλές στηρίζονται σε μια μελέτη. Μια έρευνα ίσον καμία στην επιστήμη, καθώς χρειάζονται αρκετές έρευνες πάνω σε ένα θέμα ώστε να μπορέσει η επιστημονική κοινότητα να καταλήξει σε ένα σαφές συμπέρασμα.
4. Ισχυρισμοί, χωρίς αμφιβολίες. Η επιστήμη εξελίσσεται συνεχώς. Έτσι, ακόμη και τα σαφή συμπεράσματα χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης, με νέες μελέτες, που βοηθούν στην αποσαφήνιση των κενών των προηγούμενων ερευνών.
5. Δηλώσεις που έρχονται σε αντίφαση με συστάσεις από αξιόπιστες επιστημονικές οργανώσεις. Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο η προσκόλληση και η διάδοση ισχυρισμών που ουδεμία σχέση έχουν με τη φυσιολογία του οργανισμού μας και τις συστάσεις από παγκόσμιους οργανισμούς.
6. «Καλά» και «κακά» ή «απαγορευμένα» τρόφιμα. Δεν υπάρχουν καλά ή κακά τρόφιμα, μόνο υγιεινή ή μη διατροφή. Μια ισορροπημένη διατροφή περιέχει τρόφιμα πλούσια σε λίπος, ζάχαρη και αλάτι, όπως σοκολάτα ή παγωτό, αλλά σε μικρή ποσότητα και λιγότερο συχνά.
7. Ισχυρισμοί που βασίζονται σε ευχαριστημένους πελάτες ή επωνύμους, χωρίς να παρουσιάζονται με έγκυρα επιστημονικά δεδομένα. Δεν είναι λίγοι οι επώνυμοι που πληρώνονται αδρά για να διαφημίσουν προϊόντα, χωρίς όμως οι ίδιοι να έχουν επιστημονικές γνώσεις πάνω στη διατροφή!
Ποιες μπορεί όμως να είναι οι έγκυρες πηγές ενημέρωσης; Σε ιστοσελίδες διεθνώς αναγνωρισμένων πανεπιστημίων, κρατικών και μη κερδοσκοπικών οργανισμών, θα βρείτε έγκυρα άρθρα από επιστήμονες και ερευνητές, καθώς και συστάσεις πάνω στην υγεία και τη διατροφή.
Όταν διαβάζετε κάποιο βιβλίο ή άρθρο, βεβαιωθείτε ότι ο συγγραφέας είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος. Για την Ελλάδα μπορείτε να βρείτε τη λίστα με τους διαιτολόγους με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος στην ιστοσελίδα του Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων (www.hda.gr).
Στο εξωτερικό οι διαιτολόγοι έχουν δίπλα από το όνομά τους τον τίτλο RD ή RDN, ενώ οι εγγεγραμμένοι διατροφολόγοι στο Ην. Βασίλειο θα πρέπει να έχουν τον τίτλο RNutr ή ANutr. Ειδικά στην τηλεόραση βεβαιωθείτε ότι ο ομιλητής δεν έχει σκοπό να διαφημίσει ένα προϊόν. Με λιγοστές εξαιρέσεις για συγκεκριμένους πληθυσμούς, δεν συστήνεται η πρόσληψη συμπληρωμάτων διατροφής, αλλά μια ισορροπημένη διατροφή.
Η παραπληροφόρηση στον τομέα της διαιτολογίας ολοένα και αυξάνεται τα τελευταία χρόνια. Η έλλειψη ελέγχου των τίτλων που χρησιμοποιούνται από άτομα χωρίς αναγνωρισμένες γνώσεις διαιτολογίας ή με τίτλους από ολιγοήμερα διαδικτυακά σεμινάρια έχει συμβάλλει στην περαιτέρω παραπλάνηση του κοινού ανά τον κόσμο, με αποτέλεσμα να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του κοινού, με την αύξηση των κρουσμάτων νευρικής ορθορεξίας, μέσω του κινήματος του clean eating.
Μπορεί η διατροφή να βοηθήσει τη σχολική επίδοση;
Μια διατροφή επαρκή σε συστατικά είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του εγκεφάλου και την γνωστική λειτουργία. Μάλιστα διατροφικές ελλείψεις κατά την εμβρυική και την βρεφική ηλικία επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου [1,2] και πιθανώς και την συμπεριφορά [3].
Κομμάτια της γνωστικής λειτουργίας αποτελούν η προσοχή, η μνήμη, η σκέψη, η εκμάθηση και η αντίληψη [4], που είναι αλληλένδετες με την ακαδημαϊκη πρόοδο. Μάλιστα, μελέτες δείχνουν ότι η υποθρεψία και η χαμηλής ποιότητας διατροφή από την εμβρυική [5] και παιδική ηλικία [6] έχουν μακροπρόθεση επιρροή στη γωστική λειτουργία και την σχολική πρόοδο [7][8].
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ότι η διατροφή των παιδιών απομακρύνεται από τα υγιεινά και παραδοσιακά πρότυπα διατροφής [9,10]. Παράλληλα, τα ποσοτά υπέρβαρου & παχυσαρκίας αυξάνονται [11], γεγονός που επηρεάζει την κατάσταση υγείας των παιδιών και των εφήβων [12,13], ενώ παράλληλα η καλύτερη κατάσταση υγείας σχετίζεται και με καλυτερη επίδοση στο σχολείο [14].
Πληθώρα μελετών ανά τον κόσμο έχει αναδείξει τη συσχέτιση μεταξύ ποιότητας διατροφής και ακαδημαικής επίδοσης σε παιδιά και εφήβους. Μάλιστα, φαίνεται οτι η Μεσογειακή Διατροφή σχετίζεται με καλύτερη επίδοση στην ανάγνωση και κατανόηση σε παιδιά των πρώτων τάξεων του δημοτικού, ενώ σε παιδιά μεγαλύτερων τάξεων και σε εφήβους φαίνεται να σχετίζεται με καλύτερη επίδοση γενικά, καθώς και στα μαθηματικά, τη φυσική και τη γλώσσα. Επίσης, υψηλότερη προσκόλληση στη Μεσογειακή Διατροφή, χετίζεται με καλύτερες στρατηγικές επεξεργασίας & οργάνωσης, κριτική σκέψη, αυτορρύθμιση, συνήθειες χρόνου & μελέτης, αυτοαποτελεσματικότητα, αυτορρύθμιση της προσπάθειας, και εγγενώς προσανατολισμένους στόχους στους εφήβους.
Παράλληλα, η προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή, πέρα από τη Μεσογειακή Διατροφή σχετίζεται με καλύτερη ακαδημαϊκή πρόοδο, ακόμη και 1 χρόνο αργότερα, ενώ η βελτίωση των συνηθειών επίσης φαίνεται να σχετίζεται με καλυτερη απόδοση. Αντιθέτως, προσκόληση σε “Δυτικού” τύπου διατροφή σχετίζεται με χειρότερη σχολική επίδοση και γνωστική λειτουργία.
Αναφορικά με τις συνήθειες σίτισης, τα τακτικά γεύματα και η λήψη (υψηλής ποιότητας) πρωϊνού σχετίζονται με καλλυτερη πρόοδο στο σχολείο και τους βαθμούς, ειδικά κοντά σε περίοδο εξετάσεων.
Αναφορικά με συγκεκριμένα τρόφιμα και ομάδες τροφίμων, η υψηλή πρόσληψη φρου΄των και λαχανικών, τα προϊόντα ολικής άλεσης, το γάλα, το ψάρι και οι άλλες πηγές πρωτεϊνης έχουν σχετιστεί με καλύτερη επίδοση, ενώ αντιθέτως, η τακτική κατανάλωση χυμών, αναψυκτικών, ενεργειακών ποτών και γρήγορου φαγητού και μη θρεπτικών σνακ υψηλών σε λιπαρά, ζαχαρη και αλάτι σχετίζονται με χειρίτερη επίδοση.
Λίγες μέλετες έχουν γίνει σχετικά με την βελτίωση των διατροφικών συνηθειών των μαθητών για βελτίωση της σχολικής προόδου. Όφελος φαίνεται να υπάρχει μετά από βελτίωση του σχολικού διατροφικού περιβάλλοντος για παιδιά με υπερβάλλον σωματικο βάρος, ενώ παρεμβάσεις που αφορούν όλο το φάσμα του υγιεινού τρόπου ζωής οδηγούν σε βελτίωση παραγόντων υγείας και ακαδημαϊκής προόδου, ειδικά σε παιδιά χαμηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου. Τέλος, σε παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο υποθρεψίας ωφελούνται περισσότερο με την κατανάλωση πρωινού.
Σύφμωνα με την παρούσα βιβλιογραφία, η μακροπρόθεσμη προσκόλληση σε μια υγιεινή διατροφή, με τακτικά γεύματα, πρωινό και θρεπτικά σνακ, στα πλαίσια ενός υγιεινού τρόπου ζωής μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά και τους εφήβους να έχουν καλύτερη επίδοση στο σχολείο.
Πηγές
1. Kretchmer, N.; Beard, J.L.; Carlson, S. The role of nutrition in the development of normal cognition. Am J Clin Nutr 1996, 63, 997S-1001S, doi:10.1093/ajcn/63.6.997.
2. Nyaradi, A.; Li, J.; Hickling, S.; Foster, J.; Oddy, W.H. The role of nutrition in children's neurocognitive development, from pregnancy through childhood. Front Hum Neurosci 2013, 7, 97, doi:10.3389/fnhum.2013.00097.
3. Wauben, I.P.; Wainwright, P.E. The influence of neonatal nutrition on behavioral development: a critical appraisal. Nutr Rev 1999, 57, 35-44, doi:10.1111/j.1753-4887.1999.tb01776.x.
4. Bhatnagar, S.; Taneja, S. Zinc and cognitive development. Br J Nutr 2001, 85 Suppl 2, S139-145, doi:10.1079/bjn2000306.
5. de Rooij, S.R.; Wouters, H.; Yonker, J.E.; Painter, R.C.; Roseboom, T.J. Prenatal undernutrition and cognitive function in late adulthood. Proceedings of the National Academy of Sciences 2010, 107, 16881-16886, doi:10.1073/pnas.1009459107.
6. Black, R.E.; Allen, L.H.; Bhutta, Z.A.; Caulfield, L.E.; de Onis, M.; Ezzati, M.; Mathers, C.; Rivera, J. Maternal and child undernutrition: global and regional exposures and health consequences. Lancet 2008, 371, 243-260, doi:10.1016/s0140-6736(07)61690-0.
7. Engle, P.L.; Fernández, P.D. INCAP Studies of Malnutrition and Cognitive Behavior. Food and Nutrition Bulletin 2010, 31, 83-94, doi:10.1177/156482651003100109.
8. Nyaradi, A.; Li, J.; Foster, J.K.; Hickling, S.; Jacques, A.; O'Sullivan, T.A.; Oddy, W.H. Good-quality diet in the early years may have a positive effect on academic achievement. Acta Paediatr 2016, 105, e209-218, doi:10.1111/apa.13324.
9. Lauria, L.; Spinelli, A.; Cairella, G.; Censi, L.; Nardone, P.; Buoncristiano, M. Dietary habits among children aged 8-9 years in Italy. Ann Ist Super Sanita 2015, 51, 371-381, doi:10.4415/ann_15_04_20.
10. Tambalis, K.D.; Panagiotakos, D.B.; Psarra, G.; Sidossis, L.S. Insufficient Sleep Duration Is Associated With Dietary Habits, Screen Time, and Obesity in Children. J Clin Sleep Med 2018, 14, 1689-1696, doi:10.5664/jcsm.7374.
11. Nittari, G.; Scuri, S.; Petrelli, F.; Pirillo, I.; di Luca, N.M.; Grappasonni, I. Fighting obesity in children from European World Health Organization member states. Epidemiological data, medical-social aspects, and prevention programs. Clin Ter 2019, 170, e223-e230, doi:10.7417/ct.2019.2137.
12. Turer, C.B.; Lin, H.; Flores, G. Health status, emotional/behavioral problems, health care use, and expenditures in overweight/obese US children/adolescents. Acad Pediatr 2013, 13, 251-258, doi:10.1016/j.acap.2013.02.005.
13. Hadjiyannakis, S.; Ibrahim, Q.; Li, J.; Ball, G.D.C.; Buchholz, A.; Hamilton, J.K.; Zenlea, I.; Ho, J.; Legault, L.; Laberge, A.M., et al. Obesity class versus the Edmonton Obesity Staging System for Pediatrics to define health risk in childhood obesity: results from the CANPWR cross-sectional study. Lancet Child Adolesc Health 2019, 3, 398-407, doi:10.1016/s2352-4642(19)30056-2.
14. Basch, C.E. Healthier students are better learners: a missing link in school reforms to close the achievement gap. J Sch Health 2011, 81, 593-598, doi:10.1111/j.1746-1561.2011.00632.x.
Τα διατροφικά νέα των εβδομάδων 3-9 Απριλίου 2017
1. Η Μεσογειακή Διατροφή μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του πόνου που σχετίζεται με το υπερβάλλον σωματικό βάρος, όπως έδειξε μια νέα έρευνα σε 98 άνδρες και γυναίκες ηλικίας 20-78 ετών. Η κατανάλωση αντιφλεγμονοδών τροφίμων όπως ψάρι, οι ξηροί καρποί και τα φασόλια, τρόφιμα χαρακτηριστικά της Μεσογειακής Διατροφής, συνδέονται με λιγότερο πόνο, ανεξαρτήτου σωματικού βάρους. http://www.medicalnewstoday.com/releases/316029.php
2. Φτιάξτε μια βελουτέ σούπα με πράσο και πατάτα! http://mantzorou.gr/el/blog/veloyte-soypa-me-praso-kai-patata-apo-vivlio...
3. Μπορούμε πολύ εύκολα να φτιάξουμε διάφορα ντιπ με αβοκάντο, αγκινάρα, τυρί και όσπρια και να συνδυάσουμε με άλλα λαχανικά για σνακ ή ορεκτικό! https://www.facebook.com/nutrischool.gr/photos/a.1675767555977001.107374...
4. Ας δώσουμε βάση στην υγεία μας! 12 τρόποι για να βελτιώσουμε την υγεία μας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας:
1. Ακολουθηστε μια υγιεινή διατροφή!
2. Ασκηθείτε καθημερινά!
3. Εμβολιαστείτε!
4. Διακόψτε το κάπνισμα!
5. Αποφύγετε ή ελλατώστε το αλκοόλ!
6. Διαχειριστείτε το άγχος!
7. Προσέξτε την υγιεινή σας!
8. Μην τρέχετε με το αυτοκίνητο ή τη μηχανή, και αποφύγετε να πίνετε και να οδηγείτε!
9. Φορέστε ζώνη ασφαλείας ή κράνος!
10. Πάρτε προφυλάξεις!
11. Κάντε τακτικά τσεκάπ!
12. Ο θηλασμός είναι η καλύτερη επιλογή για τα παιδιά!
https://www.facebook.com/WHO/photos/a.167668209945237.34204.154163327962...
5. Τα παιδιά καταναλώνουν 73,2 γραμμάρια σακχάρων την ημέρα!
Αυτή η ποσότητα αντιστοιχεί σε:
- 2,5 ατομικά κέικ (cupcakes) ή
- 5 ντόνατς ή
- 5,5 φέτες κέικ ή
- 58 ζελεδάκια ή
- 20 μπισκότα
https://www.facebook.com/BritishDieteticAssociation/photos/a.41820676067...
Ανορθόδοξες δίαιτες: Μέρος Β
Με την απώλεια βάρους να απασχολεί ενήλικες και ανηλίκους, πολλοί είναι αυτοί που παίρνουν την ευκαιρία να δημιουργήσουν και να πουλήσουν τη δική τους δίαιτα.
Δίαιτες που αποκλείουν ομάδες τροφίμων ή συγκεκριμένα τρόφιμα, δίαιτες-αστραπή και δίαιτες που βασίζονται σε πεποιθήσεις ατόμων που ουδεμία σχέση έχουν με την επιστήμη της διατροφής, βρίσκονται σε πολλά περιοδικά και το διαδίκτυο, χωρίς, στην πλειοψηφία τους, να έχουν επιστημονική βάση.
Οι δίαιτες αποτοξίνωσης έχουν γίνει γνωστές από τους διασήμους, οι οποίοι τις χρησιμοποιούν για να καθαρίσουν το σώμα τους από τις τοξίνες. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που συνδέουν τις δίαιτες αυτές με την απώλεια βάρους, την καλή πέψη, τα υψηλά επίπεδα ενέργειας, με ωραία μαλλιά, νύχια και δέρμα, καθώς και με άλλες θετικές επιδράσεις.
Οι δίαιτες αυτές έχουν πολλές μορφές. Μπορεί να αποτελούνται από χυμούς, φρούτα και λαχανικά ή να αποκλείουν ομάδες τροφίμων, αλκοόλ και καφεΐνη. Στην πραγματικότητα, ο οργανισμός μας συνεχώς μεταβολίζει και αποβάλλει τις τοξίνες, το αλκοόλ και τα φάρμακα.
Δε χρειάζονται ειδικές δίαιτες ή σκευάσματα για να αποβληθούν τα «απόβλητα» του οργανισμού. Με το να αποκλείουν ομάδες τροφίμων, τέτοιου είδους δίαιτες μπορεί να οδηγήσουν σε έλλειψη θρεπτικών συστατικών. Η απότομη απώλεια βάρους που αυτές συνεπάγονται (πάλι για να αποφύγεις επανάληψη), είναι παροδική, αφού οφείλεται κυρίως σε απώλεια υγρών, ενώ κάνοντας μια τέτοια δίαιτα, τα επίπεδα ενέργειας μόνο υψηλά δεν μπορούν να είναι. Μια ισορροπημένη διατροφή, βασισμένη στο μεσογειακό μοντέλο, με τρία γεύματα και δυο - τρία σνακ την ημέρα, μέτρια κατανάλωση αλκοόλ και καφέ, είναι πολύ πιο ευεργετική από μια αποτοξινωτική δίαιτα με ημερομηνία λήξης, που δεν ταιριάζει με τις διατροφικές συνήθειές σας.
Η Zoe Harcombe, Βρετανίδα που ασχολείται με τη διατροφή, χωρίς να είναι διαιτολόγος ή διατροφολόγος, έχει γίνει γνωστή μέσα από την ομώνυμη δίαιτα, τα βιβλία και τις τηλεοπτικές της εμφανίσεις. Κατακρίνει την έρευνα και τις καμπάνιες για υγιεινή διατροφή, με τα λεγόμενά της να στηρίζονται σε δικές της πεποιθήσεις, χωρίς να τις στηρίζει σε βιβλιογραφία.
Η κ. Harcombe έχει δυστυχώς πολλούς ακολούθους, οι οποίοι παραπληροφορούνται και μάλλον πέφτουν θύματα ενός πολύ καλού marketing.
Το διατροφικό πλάνο μιας ισορροπημένης διατροφής δεν αποκλείει κανένα τρόφιμο ή ομάδα τροφίμων, δεν έχει ημερομηνία λήξης και υποστηρίζεται από την έρευνα. Ο οργανισμός μας έχει τη δυνατότητα να «αυτοαποτοξινώνεται», ενώ κανένα τρόφιμο από μόνο του δεν έχει μαγικές ιδιότητες για την υγεία!
Οι διαιτολόγοι και διατροφολόγοι είναι ειδικοί στη διατροφή, ακριβώς επειδή εφαρμόζουν πρακτικές που βασίζονται σε έρευνες και οδηγίες οργανισμών, για τις οποίες έχουν δουλέψει ομάδες επιστημόνων.